Go, Sigrid!

Ik heb geen zwak voor Sigrid Kaag. Zoals zovelen die op haar hebben gestemd, wacht ik er nog steeds op dat ze waarmaakt wat ze heeft beloofd. “Heb je er geen spijt van dat je op haar hebt gestemd?”, vroeg mijn dochter me een paar maanden nadat Kaag was verkozen. En ik twijfelde. Maar voor wat de grote kranten nu met Kaag doen, heb ik geen woorden. En ik heb de neiging om te denken dat gefrustreerde mannen achter alles staan wat er nu over haar wordt geschreven.
De Volkskrant publiceerde deze week een artikel naar aanleiding van een brief die een lezer naar de ombudsman had gestuurd over eerdere berichtgeving in de krant, en het stuk eindigde met een nietszeggend ‘helaas’ in plaats van oprechte excuses, alsof de Bijenkorf het had geschreven en niet de Volkskrant zelf. De kop: ‘Deed de Volkskrant (onbedoeld) mee aan de hetze tegen Sigrid Kaag?’
Dit is een land waarin alles moet worden ‘uitgepraat’. Het viel me al jaren geleden op, toen ik serieus Nederlands aan het leren was.
Echt ‘sorry’ of ‘ik ging te ver’ bestaat niet in het Nederlands. Niemand zit fout in Nederland, iedereen heeft hier een uitweg. Zeker als je wit bent en macht hebt.
In de NRC van een week geleden was het niet zozeer het artikel tegen Kaag, maar de foto die erbij werd geplaatst die me liet schrikken. Kaag werd geportretteerd als een heks en ik vraag me nog steeds af hoe zoiets mogelijk was, dit is immers het niveau van mensen die ik meteen ontvriend op Facebook. Waarom haar niet direct stenigen, zoals in die landen die witte mensen verafschuwen? Dit gaat niet over het feit dat D66 een sekte of geen sekte aan het worden is (trouwens: degene die fout zat, was weer een man met macht), dit is afschuwelijk gedrag. Gewoon pesterij. Ver onder het niveau van een landelijke krant.
Nee, ik heb geen enkele sympathie voor D66, ik heb geen enkele sympathie voor enige partij, maar ik begin te denken dat we de kranten hebben die we verdienen, net zoals we de politici hebben die we verdienen. Vorig jaar schreef ik in onze krant dat Kaag te hoog gegrepen is voor Nederland, maar ik bedoelde daarmee voor het volk. Ik wist niet dat landelijke journalisten zo volks zijn en dat mannelijke politici zo bang zouden worden voor Kaag. In die hierboven bedoelde afschuwelijke landen stenigen ze vrouwen voor overspel. In Nederland beginnen ze een heksenjacht als de vrouw haar plek in de politiek niet kent. Ik heb geen bijzondere sympathie voor Kaag, maar zolang we zulke journalisten en politici hebben die een heksenjacht op een politica beginnen, blijf ik roepen: ‘Go, Sigrid Kaag, go!’

Den Haag Centraal, 5 mei 2022

Bram

Vanuit een ambulance die door de stad snelt, lijkt zelfs de stad anders. Zeker midden in de nacht, bedacht ik deze week toen ik dat meemaakte. Hoe anders eigenlijk? Menselijker. Warmer, net als Bram, de ambulancebroeder en zijn broeder. Ik wens het ook niemand toe, maar een rit met de ambulance is soms belangrijker dan een vakantie naar een ver oord. De hemel lijkt dichterbij, de stad lijkt een poppenhuis en de instituties lijken gewoon huizen. Alles onderweg kreeg door de uitzonderlijke rit een infuus menselijkheid. Of kwam dat door Bram en zijn collega’s?
Toen bedacht ik: hoe zou het zijn als Rita Verdonk of de vele onmenselijke directeuren of gewoon onaardige mensen iets van Bram zouden hebben? Of de wethouder cultuur, in het algemeen, of de mevrouw van een willekeurig loket die soms geen geduld heeft. Vooral met de buitenlanders die haar niet verstaan. Hoe zou het zijn als de hele maatschappij waarin we leven iets van Bram, de ambulancebroeder van het HMC, zou hebben?
Ik was de hele nacht wakker, zittend op een stoel in het ziekenhuis, dus ik had de tijd om me van alles voor te stellen. Dat de mensen met wie je gewoon te maken hebt dezelfde vragen als Bram zouden stellen: ‘Gaat het, mevrouw?’
‘Lukt dat, meneer?’ ‘Geen probleem, voor alles is er een oplossing.’ Stel je echt voor dat Rita Verdonk deze vragen zou stellen aan een buitenlander die niet meer weet of hij er goed aan heeft gedaan om te emigreren en met een depressie kampt. Ze zouden er allebei baat bij hebben. Zeker Rita Verdonk. Stel je voor dat de politici of hoge ambtenaren, in ieder geval degenen die denken dat zij het voor het zeggen hebben in deze stad, iets van Bram zouden hebben. Er is overal iets van Bram nodig. Overal.

We zouden minder eenzaam, minder ziek, minder bang, minder teleurgesteld, minder arrogant, minder egoïstisch zijn als we af en toe de Bram in ons zouden laten praten. Misschien zijn we allemaal Bram bij de geboorte en worden we pas daarna Verdonk of Wilders of je absurd veeleisende baas of de arrogante of hypocriete politicus. Maar ik denk het niet. Ben ik te cynisch? Misschien. Ook ik zou vaak meer van Bram willen hebben. Waar kunnen we een snelle cursus Bram volgen?

Den Haag Centraal, 29 april 2022

Terrassen

Twee jaar lang heb ik min of meer gewoond op het Regentesseplein. Tot een paar weken geleden had ik er een werkkamer, de beste die ik kon hebben. Daarvoor was ik alleen en passant in de buurt en had ik geen idee wat deze kruising tussen de Weimarstraat en de Regentesselaan betekende. Nu, twee jaar later, weet ik dat dit het punt is waar meerdere werelden bij elkaar komen. De betere buurten en de minder goede buurten ontmoeten elkaar bij café Emma, op het plein. Het Manhattan van Den Haag, waar je iedereen tegenkomt. Café Emma, dat iedereen kent. Jij kent niet iedereen, maar iedereen kent café Emma. Waar die meneer in de rolstoel de kranten leest op het terras, ongeacht het weer. Hoe vaak heb ik hem niet om de Volkskrant gevraagd? Als er één plek is in Den Haag waar iedereen zichzelf mag zijn, dan is het op het terras daar, aan weerszijden van de weg. Hoeveel kriek heb ik er de afgelopen zomer niet gedronken? Hoeveel plannen heb ik er niet gemaakt? Hoeveel vrienden heb ik er niet ontmoet? Hoeveel mensen die ik via via kende, ben ik daar niet tegengekomen?
En nu lees ik dat de gemeente de tijdens corona vergrote terrassen niet meer wil. Alsof je op aarde geen mensen meer zou willen. Het Regentesseplein in de zomer zonder de twee terrassen! Wanneer volgt een verbod op ijs in de zomer? Een verbod op fietsen naar Scheveningen, een verbod op lopen met honden?
Want een verbod op terrassen op het Regentesseplein is net zo absurd. In coronatijd was het geen probleem en nu ineens wel? Hoe komt dat? Kon een van de gemeenteambtenaren soms niet parkeren in de buurt en besloot hij daarom dat hij boos is op de terrassen daar? Ja, het is er moeilijk parkeren, maar wat is makkelijk in Den Haag? Overal omwegen, overal wegwerkers, overal enorme bouwplaatsen! Zeventien jaar geleden was het niet anders toen ik naar Den Haag kwam. Niets is soepeler geworden: om van de Regentesselaan naar het Malieveld te komen, fietste ik langer dan van het Malieveld tot Wassenaar en onderweg werd ik steeds creatiever in vloeken. Laat de terrassen leven op het Regentesseplein, gemeente Den Haag! Laat die mensen elkaar ontmoeten, laat die buurten elkaar leren kennen, laat die man in zijn rolstoel zijn kranten lezen, laat het zijn en kom zelf de sfeer ervaren. Ga eens op het terras naast de rozenbosjes zitten en bestel een cheesecake en een pintje. Kijk om je heen naar de mensen, ik hoop dat je wat talen spreekt, want het terras daar is net Babel, je hoort Den Haag, oud en nieuw, klaar om te leven. Even chillen, gemeente Den Haag.

Den Haag Centraal, 21 april 2022

Boekenbal

Dear bewoners van Bridgerton, pardon, Boekenbal 2022. ‘Er werd gezegd dat van alle teven, levend of dood, een schrijfster het meest op een hond lijkt. Als dat waar is, laat deze schrijfster graag haar tanden zien.’ Zo begint de Netflix-hit ‘Bridgerton’ en tijdens het Boekenbal van vorige week moest ik daar een paar keer aan denken. Maar ik ben geen Lady Whistledown en mijn tanden laat ik graag bij andere omstandigheden zien. Dit is niet meer dan een klein relaas van ons Bal.
Om naar binnen te kunnen stond ik een uur in de rij, anderen wel anderhalf uur. In een galajurk.
Zoals iedereen die daar in de kou stond, om te zien en gezien te worden. Aandoenlijk gewoon.

Had iemand me veertig jaar geleden in communistisch Roemenië verteld dat ik op een koude avond op stilettolaarzen in een ander soort rij zou staan, een waar je geen brood krijgt, zou ik ‘flikker op!’ hebben gezegd. Toch stond ik daar net als die andere honderden mensen die min of meer iets met de letteren in ons landje te maken hebben. Waarom ga je een uur in de rij staan om vervolgens in een superdrukke Escape niet te kunnen ademen? Ik zag mensen die na een uur geduldig in de kou te hebben gestaan, na twee minuten rechtsomkeert maakten, naar buiten. Toen ik eenmaal binnen was, begon het gedoe met de lockers. En daarna wil je natuurlijk aan een drankje komen. Vraag iedereen wat hij of zij op het Bal deed. Ik denk niet dat je snel een zinnig antwoord zult krijgen. Handjes schudden, wangen kussen. Corona? Nooit van gehoord. Wat deden al die mensen op een bal in Bridgerton? Groeten, dansen, praten, hoewel in Escape niemand je echt kon horen door de herrie.

Rondjes maken om te zien en gezien te worden. Op de roze jurk met lange sleep van Heleen van Royen gestapt, of stapte ik op haar vriend? ‘Ik zou hem niet willen zijn,’ zei de collega met wie ik rondjes maakte. ‘Waarom niet?’ Dit is altijd de positie van de vrouw geweest, naast of achter een min of meer machtige man staan.
Het viel me op dat er steeds meer jonge mensen op het Boekenbal komen. Ben ik oud geworden? Of is het een teken dat steeds meer jonge mensen boeken maken?
Ik zei jong, niet onervaren. In de klare ochtend, uren na het Bal, toen ik langs Escape liep richting het station, zat er een dakloze iets te eten. Alsof de rijen van gisteren niet echt waren. In scène gezet, zoals de lijken in Boetsja, volgens de Russische autoriteiten. Ik keek naar de dakloze en vroeg me af welke van de prinsen van gisteren nou in een kikker was veranderd.

Den Haag Centraal, 14 april 2022

Agressie

Wat heb je aan een artikel dat de agressie van de Russische tsaren wil verklaren? En dat uiteraard in de huidige context. Waarom doet NRC dat? Onbedoeld laten ze immers nog eens zien hoe naïef westerse journalisten en hoogleraren zijn als het om Rusland gaat. ‘Rusland heeft schaarse bestaansmiddelen, is dunbevolkt, de klimatologische omstandigheden zijn er zwaar en het ligt midden in de Euraziatische landmassa. Die onmetelijke ruimte biedt kansen voor expansie, maar is tegelijkertijd een enorm gevaar. Rusland heeft in zijn geschiedenis constant met invasies te maken gehad. Die dreiging heeft zijn sporen achtergelaten op de Russische psyche (…). Het heeft de Russen een veiligheidscomplex opgeleverd. Dat gold voor de tsaren en de communisten en geldt nu ook voor Poetin,’ las ik.
Maar hoe kun je de agressie van Stalin of Poetin verklaren door het feit dat hun rijk of land in de loop van de geschiedenis zelf werd aangevallen? Wat moet je in het Westen weten om Rusland-specialist te zijn? De landsnaam kunnen spellen en Dostojevski in het Nederlands kunnen schrijven? Waarom zijn de overige landen in Oost-Europa niet agressief? Of stopt de kennis van Oost-Europa bij Rusland? Roemenië, Polen, Hongarije, Bulgarije Albanië, de Baltische staten, Tsjechië… waarom vallen zij geen andere landen aan? Zij hebben meer geleden dan de Russen, juist: door de Russen! Waarom hebben deze landen nooit iemand aangevallen?
Rusland-specialisten, er is meer te eten in Oost-Europa dan kaviaar! Ten minste uit respect voor het woord ‘specialist’ moet je je oogkleppen afzetten en naar de hele geschiedenis van Oost-Europa kijken. Agressie van Russische heersers kun je niet verklaren door een moeilijke geschiedenis. Dus nogmaals: waarom valt Albanië Italië niet aan? Of Bulgarije Rusland? Specialisten, verbreed je horizon eens, ga ook naar de andere Oost -Europese landen. Als een kleine krant deze onzin allemaal had geschreven, zou ik mijn mond hebben gehouden, maar in dit artikel negeert een landelijke krant met zijn onzinnige ‘specialisten’ heel Oost-Europa! Zou je echt kennis van Oost-Europa hebben, dan zou je bijvoorbeeld weten dat precies 81 jaar geleden, op 1 april, in het noorden van Boekovina, bij Varnița, 3000 Roemeense kinderen, vrouwen en oude mannen werden doodgeschoten door Russische soldaten! Een ander Boetsja, bij echte specialisten bekend onder de naam het bloedbad van Fîntîna Alba. Hoe verklaar je Boetsja, hoe verklaar je Fîntîna Alba? Heb dus respect voor degenen die onder de oppressie van de Russen hebben geleefd of nog steeds leven.

Den Haag Centraal, 7 april 2022

Leeftijd

We geven het leven te veel credits. We eren oude mensen om hun leeftijd en we adviseren kinderen om het rustiger aan te doen tot ze levenservaring krijgen. Maar wat is leeftijd? Een summum van ervaringen? Een optelsom van seizoenen? De boeken die we gelezen hebben? Op mijn vijfentwintigste kende ik al de boeken die mijn manier van denken hebben beïnvloed. De boeken die daarna kwamen, gaven me schoonheid, want de belangrijkste lessen uit de boeken had ik al gekregen.
Ik ben van mening dat leeftijd overschat wordt. Het leven is een oefening in knielen. Velen blijven op hun knieën, gekweld door het leven, anderen lijken flexibelere knieën te hebben en staan meermalen op, tot de eindrekening komt. Ik heb niet veel mensen ontmoet die mooi geleefd hebben. En daarmee bedoel ik niet degenen die het makkelijk hebben gehad, de mazzelaars, nee, ik bedoel degenen die ondanks de vele kniebuigingen nog van velden vol bloemen kunnen genieten, of van een enkele roos. Degenen die geven en kunnen reflecteren.
Leeftijd wordt overschat en ik heb geen bijzondere sympathie voor oude mensen. In mijn geboorteland waren ze, als ze niet de mannetjes van de geheime dienst waren, het wandelende resultaat van een dictatuur van vijftig jaar. Ze zouden er niet voor teruggedeinsd hebben om je te verklikken aan de Securitate of je weg te duwen uit de rij voor brood. In het Westen, ook al dragen ze gekleurde truien en shoppen ze op het Noordeinde, zijn ze ook niet heel anders. God verhoede als je ze confronteert met de fouten van hun generatie of hun onverschilligheid. En ik heb het nu niet over de uiterst racistische oude mensen die je in Nederland tegenkomt in sommige volksbuurten. Het leven is voor hen een zomerregen, geen enkele tijdgenoot of gebeurtenis maakt een deuk in hun pitbullkarakter. En ik zal vandaag niet eens beginnen over oude vieze mannen.
Wat is leeftijd? Leren we in het leven iets meer dan je eigen bot vasthouden?
Bijzondere veranderingen, eurekamomenten, openbaringen zijn zeldzaam in het leven van de mens. Ze behoren eerder tot de literatuur. Is het leven een proces of is het zwemmen tegen de stroom in? Krijgen we de kans om er iets van te snappen of moeten we dankbaar zijn als we het tot de menopauze volhouden? Wat is leeftijd? En wat is oud worden, als je vele lijken achter je hebt gelaten? Als je kinderen bang voor je zijn of als je buren naar binnen gaan als jij in de tuin bent? Veel oude mensen voelen zich jong en onveranderd, alsof tijd niet bestaat.
Goedheid van het hart behoort eerder tot de kinderleeftijd. Waarom worden we dan oud?
Wat moet je leren, wat moet je doen, wie ben je?

Den Haag Centraal, 31 maart 2022

Catilina

‘Quousque tandem abutere, Poetin, patientia nostra?’ Niet alleen rechtenstudenten kennen deze vraag uit Cicero’s Catilinarische redevoeringen, de vier aanklachten die Cicero richtte aan Lucius Sergius Catilina – die zich met geweld placht toe te eigenen wat hij niet op vreedzame wijze krijgen kon. Klinkt dit bekend? Het is nu de hele wereld, zelfs de Russische bevolking, die in koor vraagt:
‘Hoelang nog, Catilina (lees: Poetin), zul je ons geduld misbruiken? Hoelang nog zal die razernij van jou met ons de draak steken? Tot welk uiterste zal jouw lef zich grenzeloos roeren?’
Met deze woorden begint het ‘exordium’ (inleiding) van de eerste Catilinarische redevoering, die nu, ruim tweeduizend jaar later, nog actueel blijkt. ‘Het is moeilijker om de economie van het Romeinse Rijk te reconstrueren dan de politiek,’ zei de bekendste Britse classica, Mary Beard, ooit.
Hoe kan dat? Hoe komt het dat de woorden van Cicero na twee millennia nog actueel zijn? Hongaren hebben dezelfde woorden in 2012 gebruikt, toen er sprake was van een grondwetswijziging.
De beruchte Catilina in de redevoering van Cicero stierf als een held, hoewel hij een crimineel was. Zijn eerste vrouw had hij vermoord om te ontkomen aan een kostbare scheiding en plaats te maken voor een nieuwe vrouw. Ook over de vrouwen van Poetin bestaat de nodige onduidelijkheid, die tirannen doorgaans in stand houden als het om hun privéleven gaat, maar duidelijk is wel dat Poetin níét zal sterven als een held.
Het is hem wel gelukt om de klok van Oost-Europa dertig jaar terug te draaien. Wanneer ik de Roemeense kranten lees, krijg ik een acuut gevoel van déjà vu: paniek, angst en steun voor de Oekraïners in nood. Ook de angst van de inwoners van Moldavië dat zij mogelijk de volgende zijn op het lijstje van Poetin, en hun gebed om last minute bij Roemenië te kunnen aansluiten, zijn deel van mijn déjà vu.
Als je ooit een oorlog of revolutie hebt meegemaakt, hoop je dat zoiets nooit meer gaat gebeuren. Niet twee keer in je leven. Maar politiek is een vuil spel dat over de rug van gewone burgers wordt gespeeld en Poetin voedt zich met het fantoom van het verleden.
‘Hoelang nog, Catilina, zul je ons geduld misbruiken.’ Ik had gehoopt dat ik dit citaat alleen in moderne polemieken zou gebruiken en Catilina daarbij zou vervangen door de naam van een of andere intellectueel, of soit, een lokale politicus, want ik hoopte op nieuwe gezichten in de plaatselijke politiek. Maar de geschiedenis is wreed en ik vrees dat de echte Catilina in vergelijking met Poetin een lieverdje was.

Den Haag Centraal, 24 maart 2022

Slogans

Door omstandigheden doorkruiste ik Den Haag de laatste maand veel vaker dan tevoren. En behalve velden vol narcissen en mensen die tijdens het fietsen op hun telefoon zitten en op tegenliggers botsen, zag ik vooral veel verkiezingsposters. Teksten op zulke posters ontbloten vaak kromme ruggengraten, maar richten zich op de potentiële kiezer, zoals u en ik. Ze moeten ons lokken, ons ‘aanspreken’, meer nog dan de onvermijdelijke, altijd te breed grijnzende kop op elke affiche. En in mijn geval werkt dat, want die koppen zou ik niet kunnen onthouden, enkele uitzonderingen, gezichten die ik helaas al kende, daargelaten, maar een slogan heb ik wel onthouden, ook al is het er maar één: ‘Niemand in de kou’.
Ik weet ook waarom die tekst me aansprak: ik fietste elke dag naar het ziekenhuis, eerst naar het ene, dan naar het andere, in verschillende delen van de stad, en op mijn route las ik die tekst als een kleine mantra. Eindelijk een tekst zonder de woorden ‘Haags’ of ‘eigen’! Eindelijk een tekst met een beetje gevoel, empathie, eindelijk een niet-populistische tekst! Andere slogans waren onbedoeld komisch, zoals ‘Eerlijk Haags’, maar ik zag ook pogingen om wat slimmere teksten te schrijven. Filosofische teksten (‘Laat iedereen vrij, maar niemand vallen’) of competitieve (‘Onze stad verdient beter’). Overal teksten over de verkiezingen, op posters en op websites.
Ik geloof niet dat de kracht van de papieren poster is uitgeblust. Tekst werkt altijd, in geval van politici soms te goed. Via een tekst zie je ook wat het doel van de betreffende politicus is. De laatste twee genoemde teksten verraden grof het doel, ze suggereren dat de kiezer (in het eerste geval) een marionet is die ‘vrij’ gelaten kan worden, en het touw dat de pop doet bewegen zou in de handen van de partij zijn. Ik moest denken aan het prachtige gedicht van Rilke, ‘Herfst’, waarin God ook niemand laat vallen, net als de alomvattende politieke partij: ‘Wij allen vallen. Deze hand zal vallen./ En kijk ik naar de andere: het is in alle/ Maar Een is er. Hij vangt dit vallen/ oneindig teder in zijn handen op.’
Over de laatstgenoemde slogan wil ik niet eens veel zeggen. Die is ‘fout’, omdat men zich richt tot andere partijen die het fout doen. Niet de kiezer is het doel. Maar dat betekent niet dat deze verkeerde slogan zijn doel niet bereikt. Niet alleen in de tekst, maar ook in zijn daad heeft De Mos hetzelfde gedaan. Zijn succes in Den Haag dankt hij ook aan de impotentie van andere partijen. Maar op het moment dat deze column verschijnt, is de teerling al geworpen. Veel verrassingen zullen er niet zijn, helaas, ‘again’.

Den Haag Centraal, 18 maart 2022

Oekraïne leert ons

Het ‘kleine’ Oekraïne geeft de hele wereld een lesje moed hebben en doorzetten. Maar wat leert het Westen van deze les? En vooral: wat leert Nederland, ons land dat Baudet jarenlang met de Russen liet flirten zoals een impotente man zijn vrouw met een gorilla laat doen?
Het eerste wat Nederland goed in zijn oren moet knopen, is dat heel Oost-Europa een enorm potentieel heeft, en niet in die typisch Nederlandse handelszin van goedkope landbouwgrond of arbeidskrachten. Oost-Europa is de nieuwe ‘Cradle of Humankind’. Het Westen moet zijn mening over het corrupte Oost-Europa toch een beetje aanpassen. Niet dat het ineens minder corrupt is, maar om andere waarden: zie de explosie van menselijkheid die eruit spat, kijk hoe de grenzen van Oekraïnes buurlanden zich openden voor de gevluchte vrouwen en kinderen. Zo’n massale steunbetuiging en solidariteit heb ik niet meer gezien sinds de val van de Muur.
Roemenië, mijn geboorteland, zette de grenzen wijd open voor gevluchte Oekraïners, en hoewel ik het nieuws al dagen vooral volg in een stoel in het ziekenhuis, voel ik mijn hart elke keer harder kloppen als de solidariteit van Roemenen met Oekraïners wordt genoemd. ‘Het goede bestaat,’ schreef iemand enkele dagen geleden onder het nieuws op Facebook nadat Oekraïne weer een oorlogsnacht had doorstaan. Het wereldwijde enthousiasme is net zo besmettelijk als dat virus dat ons leven wereldwijd heeft beperkt. Het kleine Oekraïne met zijn grote moed is voor de wereld wat Japie Krekel was voor Pinokkio – en rara wie hier Pinokkio is.
Maar nogmaals, wat leert Nederland van Oekraïne? Rutte zelf schijnbaar niets. Ondanks zijn latere ‘We are family’-videoboodschap haastte hij zich na de ‘Oekraïne is welkom’-uitspraak van Ursula van der Leyen te benadrukken dat hij een eventueel EU-lidmaatschap van Oekraïne als ‘een heel-langetermijnproces’ ziet. Toch hoop ik echt dat we door deze oorlog iets meer zullen weten over Oekraïne dan de clichés over Oekraïense vrouwen en al die andere. En wie weet hoe de geschiedenis zich ons zal herinneren. Onze geschiedenis begint zo’n beetje met een vergelijkbaar verhaal: de Grieken, destijds niet veel meer dan een verzameling stadsstaatjes, verslaan het machtige Perzische Rijk. Herkenbaar?
Het Westen (lees: Nederland) is naïef – en nu doel ik niet alleen op die rare snuiter Baudet. Ik zat eens bij een conferentie van het Nexus Instituut, dat Aleksandr Doegin, de antiliberale propagandist van Poetin, had uitgenodigd om te polemiseren met Bernard Henri Levi. Alsof je de duivel uitnodigt voor een lunch om te lobbyen in plaats van hem te willen verslaan.

Den Haag Centraal, 10 maart 2022

Eunice

De kerk in Nederland is in beweging. Dat is op zich goed nieuws. Helaas geldt het niet voor alle kerken, alleen maar voor de kerk aan de Haagse Elandstraat. En de beweging is helaas letterlijk. Door de storm Eunice. Je kunt zeggen dat zo’n storm niet alleen schade aanricht, maar ook laat zien hoe klein wij zijn. Dat wij nietig zijn in de stevige armen van de natuur. Dat we klein zouden moeten bouwen, dat we ons klein zouden moeten houden, ook al hebben we grote ego’s en denken we het centrum van het universum te zijn. Welke zonde is dit in de decaloog? Hoogmoed. De zevende zonde.
Maar door de komst van de woeste dame Eunice denk ik bij vlagen dat we ook gewoon dom zijn. Hoogmoed is een blinde vlek en Eunice was een gevolg van onze acties en niet de aankondiging van de apocalyps. Want hoe kun je die mensen noemen die een dag nadat Eunice over de Lage Landen raasde, in diezelfde Lage Landen met een achtbaan gingen, en prompt bleven vastzitten in de lucht? In België, dat is waar, maar een storm is minder kieskeurig dan de Nederlander als het om tongval gaat.
Vanuit het raam zie ik, terwijl ik deze column schrijf, een buurvrouw bijna opstijgen door de wind. Dat gaat makkelijk vanwege de enorme kartonnen dozen die ze naar de container wil brengen. Een goed gekozen moment om Amelia Earhart te spelen.
En toch. Het had veel erger kunnen zijn, het had een tornado kunnen zijn. Van de kerk is maar een klein topje op een auto gevallen, en geen hele toren. De kerk gaat nu in gesprek met de gemeente Den Haag over renovatie, geld, de macht van God en onze zonden.
Zou de gemeente niet beter kunnen beslissen om er woningen te bouwen? Veel katholieke kerken zijn niet meer dan de verlaten kamer van een kind dat het huis uit is. Hoelang bewaar je die kamer leeg en onveranderd? Een mausoleum dat op instorten staat. Een mausoleum dat geen mens dient, zoals God zou willen. Waarom dan leeg en gevaarlijk behouden? Ik vrees dat geen Haagse politicus met zo’n ketters voorstel durft te komen zo vlak voor de verkiezingen, God verhoede! Maar een bescheiden appartementencomplex daar zou de mens dienen, meer dan een alleenwonende God in een gevaarlijk pand doet. Soit.
Voor de rest: er vielen vier doden in Nederland als gevolg van Eunice, en hoewel ik graag een grap zou willen maken over het feit dat de storm de verkeerde buurvrouw laat opstijgen, treur ik voor de vier mensen en hun nabestaanden.

Den Haag Centraal, 24 februari 2022