Goochelaar

Toen Rita Verdonk trots op Nederland wilde worden, was ik net een paar jaar in Nederland. In de onwetendheid van de nieuwkomer die in het begin geen idee heeft dat hij niet welkom is in dit land. Ik wist niets over Rita Verdonk, ik was toen net als Eva en Adam voordat ze het paradijs werden uitgezet. Maar Rita Verdonk is uit de mottenballen gehaald. Door niemand anders dan de goochelaar Richard de Mos, die om de zoveel tijd ‘ijzersterke’ namen uit zijn hoed tovert.
Waar is Plasman gebleven? De Mos probeert alle recepten uit het kookboek, maar het deeg rijst niet. En nu Verdonk die hij ophemelt. Let op zijn taal als hij over haar praat: ‘Ik was op zoek naar een brok ervaring’ of ‘Met Rita Verdonk halen we een dijk van een politica in huis’. Het wordt steeds kouder in Den Haag met zulke figuren die iets te zeggen willen hebben in de politiek. En ze mogen trots op elkaar zijn, maar zij zijn Den Haag niet. In Den Haag heb je bruggenbouwers nodig en Rita Verdonk is eerder iemand die de boten op zee in brand steekt. Het type buurvrouw door wie je gaat verhuizen. Wij kennen haar allemaal, haar ‘ik ben niet rechts, ik ben niet links, ik ben rechtdoorzee’. Brrr!
Manipulatie is een groot ingrediënt van de politiek in het algemeen. Zo werkt het, je overtuigt een groep om op je te stemmen, om je macht te geven. Maar je begrijpt beter wie de politicus is als je naar zijn groep kijkt. Wie zijn zij die hem of haar macht willen geven? En zo zie je hoe schaamteloos de manipulatie is. Om niet over ‘Hagenaars eerst’ te beginnen: ‘Hart voor Den Haag wil eerst voor stadsgenoten bouwen’. Begin maar met wat Lego, zou ik zeggen. En laat Den Haag voor iedereen zijn. Hoeveel konijnen over de datum zal De Mos nog uit zijn hoed tevoorschijn halen voor een beetje macht? Is er geen adviseur die hem kan vertellen dat een bloedtransfusie met Rita Verdonk niet de redding is, maar juist bloedvergiftiging kan veroorzaken? Als je een mens mag veroordelen op basis van zijn vrienden, dan hoeven we niet te wachten op het oordeel van justitie, in geval van De Mos. Ik ga geen namen noemen: wie weet, die kent.
Maar als er iets van echte waarde is wat De Mos in het politieke spel kan gooien, is het zijn naïviteit. De vaak zelfvernietigende arrogantie van D66-tijgers of helaas ook de PvdA heeft De Mos niet. Het is het enige bij hem wat echt blijkt en niet gespeeld. Speel ermee en overtuig het Haagse volk dat je voor hem op de brandstapel zult branden.

Den Haag Centraal, 17 februari 2022

Scrollen

Ik zit berichten te lezen op de sociale media en scrol met de vaardigheid van een millennial. Op mijn wall verschijnen foto’s van mensen in de sneeuw, in de kou, en ze houden een bevroren kind in hun armen. Ik durf niet te denken dat dat kind niet meer leeft. Je zegt tegen jezelf dat je de taal niet begrijpt en je scrolt verder. Daarna ga je terug, want je durft niet meer te ademen. Je vertaalt de Arabische taal met Google Translate. Het kind dat de ouders in hun armen houden, leeft niet meer. De tol van een leven in oorlog. De ouder wil zijn leven geven voor het kind, maar dat kan niet. Onze God heeft zijn nek omgedraaid en over Allah durf ik niets te zeggen. Regelmatig zijn er verhalen over arme, mishandelde of misbruikte kinderen op de sociale media.
Ook kinderen van dichterbij. Ook ‘onze’ Belgische Dean werd het leven ontnomen. Je weet niet eens wat je moet zeggen. Je scrolt verder en hoopt als ouder dat je na je dood in de hel zal zakken en niet tijdens je leven, zoals de ouders van deze kinderen. Maar wat voor wereld zijn wij, moeders en vaders, beschaafde moeders en vaders, die scrollen en scrollen tot we een site met mooie schoenen vinden, die onze angst temt dat de hel ook ons kan inslikken? Wat een vreemd en selectief verschijnsel is de evolutie, die ervoor heeft gezorgd dat we naar de maan kunnen reizen, maar dat we nog steeds en voor altijd de prooi van de natuurlijke selectie zijn: alleen de sterksten overleven. We redden dieren van de weg, we geven honden een nieuwe heup, maar na een bericht over een dood kind in de kou scrollen we, we scrollen naar beneden tot we weer op adem komen. Welke macht zouden we moeten hebben, wat voor God zouden we moeten aanbidden die onze kinderen kan sparen? Het leven is om te leven. Voor alle kuikentjes, van dier én mens. Dat we dieren zijn, kinderen van de evolutie en niet van God, zie je ook in de drang waarmee we in leven willen blijven, waarmee we eten om niet gegeten te worden, waarmee we scrollen. We scrollen, we scrollen. Er is geen Jezus tussen ons die zegt: ‘Laat alle kinderen, ook die van de migranten die door bevriezing doodgaan, tot mij komen.’ We willen antwoord op de vraag wie Anne Frank heeft verraden, maar over de nog levende Anne Franks zijn we onverschillig. We zouden Anne Frank op straat zomaar passeren. We passeren haar op de sociale media. Waarom? Omdat scrollen al onze tijd in beslag neemt.

Den Haag Centraal, 10 februari 2022

Secret Garden

Niets van ‘buiten’ heeft me de laatste tijd zo geraakt als Aglaia Bouma’s artikel in NRC: ‘Aglaia Bouma liet een koningin in haar koelkast overwinteren. In diapauze’. Meer dan het lezen waard, voer voor de ziel.
Tot tranen toe geroerd, was ik. Met het verhaal van de wespenkoningin haalde Bouma in mij het meisje naar boven dat vlinders en vogels redde, dat met haar moeder vocht om de mieren in de pan een voor een te redden voordat het warme eten voor het varken erin werd gegooid. Elke dag opnieuw. Reddingsacties kennen niet altijd victories. Mijn hele kindertijd heb ik gerouwd om drie kleine biggetjes die niet gered konden worden omdat er geen dierenarts in de buurt was. Het harde leven van het dorp in de vallei: wie kan, ontsnapt.
Ook mollen heb ik niet kunnen redden. Als ik ’s ochtends het erf overstak op weg naar de wc diep in de tuin, struikelde ik soms over het bleke kadaver van een mol: een stukje donker vlees, door de dood lichter gemaakt. Mollen en dode vogels heb ik regelmatig achter in de tuin begraven, tussen grote bossen weegbree.
Schrijver heb ik ook in de nieuwe taal en in het nieuwe land kunnen worden, zoals ik in mijn geboorteland was. Maar in mijn nieuwe land heb ik meer aandacht voor mensen dan voor de wereld van vogels, insecten en tuinen. Alle tuinen die ik in Nederland heb gehad, konden beter zeggen dan een psycholoog hoe het met me ging, maar het was altijd ons geheim, van de tuin en mij.
In de vallei in mijn geboortedorp groette ik de bloemen, zei ik sorry tegen de bietenbladeren als ik ze plukte voor het varken. Hier, bij een van de huizen waar ik heb gewoond, zat ik in tranen op mijn knieën toen ik een witte sering ontwortelde om hem mee te nemen naar een andere tuin, naar een ander huis. Want hoe kon ik weten of de sering mee wilde?
Ik ben beter met de biologische wereld dan met de mensenwereld, en toch heb ik voor de mensen gekozen. Was het een keuze? Elke keer als ik een bloemenwinkel binnenga, wil ik vragen of ze mensen nodig hebben. Om elke dag tussen bloemenstengels te mogen zijn, de geuren in m ’ n longen te zuigen en de kleuren m ’ n vermoeide ogen te laten strelen. Maar ik heb jarenlang last van blaasontsteking gehad en ik kan niet lang in de kou staan.
Het artikel van Aglaia Bouma maakt het meisje in mij wakker. En stiekem hoop ik dat het meisje de volwassene die ik ben bij de hand zal nemen, en dat ze samen en voor altijd in een ‘secret garden’ zullen leven.

Den Haag Centraal, 3 februari 2022

Poetin de bully

Poetin is aan het pesten als een vervelende jongen op het schoolplein. Het is makkelijker om kleinere landen bang te maken dan iets met eigen frustraties te doen. China blijft een grootmacht en het Westen is ook niet van plan om Russisch te leren. Dan maar Oekraïne, Moldavië, Bulgarije en Roemenië bang maken. De moppen die je tegenwoordig in Oost-Europese chats leest, zijn de grappen van de jaren vijftig in Roemenië.
‘We moeten weer Russisch leren,’ klinkt het. Voor Oost-Europa is dit een werkelijkheid die het Westen niet kent. Toen ik las dat onze Rutte op bezoek gaat in Oekraïne, stelde ik me hem voor op zijn fiets, onderweg naar Oekraïne, een tussenstop bij het Kremlin, om ‘pleur op!’ naar Poetin te roepen.
Het Westen heeft de Russische laars nooit op zijn nek gevoeld, zoals Oost-Europa. Als kind wist ik al wat het betekent als Russische soldaten je komen ‘redden’. In 1944 kwamen ze Roemenië ‘bevrijden’, pas in ’58 vertrokken ze. In de bijna vijftien jaar bezetting hebben ze geroofd, verkracht en gemoord. Mijn (latere) generatie kende nog steeds de zin waar de Russen je mee bevrijden: ‘Davai ceas, davai palton.’ Alles moest je afgeven aan de bevrijders, tot je jas en horloge aan toe.
Wie heeft gezien wat de Russische bevrijders onlangs in Kazachstan deden, begrijpt het. De tactiek is onveranderd. Ze weten hoe ze steden moeten omsingelen, internetsites moeten hacken en de elektriciteitsvoorziening, de gaslevering en de aanvoer van levensmiddelen moeten onderbreken. Een paar weken later verschijnen ze als redders van de burgers, vallen ze de gecapituleerde steden binnen en redden ze de Oekraïense/ Kazachse/Moldavische bevolking van de honger of de dood.
Voordat Poetin de Krim annexeerde, las ik ergens de grap dat Poetin had gevraagd om de grenzen van de Krim heel ver van de Russische troepen te laten zijn. Moppen doen met angst wat magnesium doet met spieren.
Maar de angst blijft. In Oost-Europa lacht iedereen tegenwoordig als een boer met kiespijn.
Wat zullen de komende internationale gesprekken opleveren? Het gedreig met ‘zware sancties’? De wereld is een schoolplein waar pesten de belangrijkste activiteit is: je wilt Oekraïne redden, maar je moet ook China en Iran niet uit het oog verliezen.
Wie zal zich het ergst misdragen? Er zijn namelijk nog meer Kremlins op het schoolplein. Wie ga je redden?
Kun je wel iemand redden? Is het Westen van plan om Oekraïne te redden in geval van oorlog? Ondanks het feit dat Oekraïne het belangrijkste nieuws beheerste in de afgelopen weken, bleek uit een peiling dat 64 procent van de Amerikaanse studenten Oekraïne niet kon vinden op een wereldkaart. Grap in een Amerikaanse talkshow. Hoort u Poetin nu ook zeggen: ‘Straks zal niemand het nog kunnen vinden’?

Den Haag Centraal, 27 januari 2022

Stroomloos

De te voorziene toekomst is herkenbaar. Niet alleen voor mij, maar voor veel buitenlanders uit moeilijke landen, denk ik. Ik denk dat we ons in de toekomst steeds meer thuis zullen voelen in Nederland.
En nee, dat heeft niets te maken met het welzijn van Wilders, Baudet of de net gerecycleerde Rita Verdonk, het heeft te maken met de stroomvoorziening in de toekomst. Met de luxe die geboren Nederlanders gewend zijn. Koelkast, vriezer, vaatwasser, wasmachine, droger 1, droger 2, blender 1, blender 100, apparaten en volle stopcontacten. Eén auto per gezinslid, vliegen voor de skivakantie, vliegen omdat de Nederlander vliegend is geboren, als vliegende Hollander, alleseter, allesuitprobeerder. En bij dat alles staan er ook 100.000 lampen aan, voor ‘de sfeer’.
Na de val van de Muur was er in mijn moeilijke geboorteland een reclame op tv met de slogan ‘De toekomst klinkt goed’. Ik moest eraan denken toen ik las dat er steeds meer kolen- en gascentrales uitgeschakeld worden. Na het lezen heb ik meteen een doos kaarsen besteld. Er was niet genoeg eten in het Roemenië waar ik ben opgegroeid, maar kaarsen kon je wel vinden, verschillende soorten zelfs: voor de levenden en voor de doden. We gebruikten eerst die voor de levenden. Als de elektriciteit onder het Ceaușescu-regime na zeven uur ’s avonds werd afgesneden, had je de kaars al klaarstaan van de voorgaande avond. Er werd gezellig gegeten bij kaarslicht, er werden kinderen gemaakt et cetera. En pas als die kaarsen op waren, gebruikten we de kaarsen voor de doden; geen dode mocht doodgaan zonder een lichtje bij zijn hoofd. Voor de sfeer. Of noem het: Oost-Europees magisch realisme. In tegenstelling tot wat ik Nederlands magisch realisme noem: de hysterie met zonnepanelen in een land met heel weinig zon. We rekenen op orkanen en tornado’s, om tenminste de helft van die 100.000 lampen aan te kunnen doen. Voor de sfeer.
Zo kom ik in dit leven toch op een punt dat ik kan zeggen dat het communisme niet alleen trauma’s heeft veroorzaakt. Nee, het heeft me ook gegeven wat we in het Westen ‘tools for the future’ noemen.
Leven met een kaars, minder eten, minder of eigenlijk helemaal niet vliegen, geen vakantie in het buitenland. Ik sluit niet uit dat onze dictator een soort gemene futuroloog was die ons voorbereidde op een leven waarin we niet allemaal tegelijk stroom kunnen gebruiken. In huizen met generatoren en thuisaccu’s, voor wie het zich permitteert, zoals ik drie jaar geleden in Stellenbosch zag. Ik weet niet of ik me een thuisaccu zou kunnen veroorloven, maar ik ben al heel mijn leven klaar voor de toekomst. Die vreselijk klinkt.

Den Haag Centraal, 20 januari 2022

Lieve mannen

Het nieuwe jaar is in ons progressieve land begonnen met twee moorden op twee vrouwen. In de kranten staat dat de politie onderzoek moet doen, op de sociale media zie je reacties van mensen die een executiepeloton missen en foto’s van die afschuwelijke koets die het gedode 14-jarige meisje naar de begraafplaats rijdt, als een Sneeuwwitje, niet gekust door een man maar door een moordenaar. En that’s it. Op naar de volgende moord op een vrouw.
Nee! Hier moet over worden gepraat, gedebatteerd! Tot er iets verandert. Reacties op Facebook veranderen geen wetten. We doen alsof het meisje aan het virus is overleden. Meer dan dat, je leest in de krant dat de verdachte ‘zo’n normale, lieve man leek’. Hou toch op! ‘Lieve’ mannen hebben een fysieke kracht die een vrouw niet heeft; als hij die kracht tegen je gebruikt, kan hotel Van der Valk 112 bellen vanwege een dode (trans) vrouw in de kamer die eerder ruzie met haar man had, een reus van een man. Dit is de maatschappij waarin vrouwen doodgaan door de schuld van mannen en wij de politie onderzoek laten doen. En daarna gaat het leven verder. Weer een dode, weer een verkrachting, weer MeToo’tjes.
Twee gedode vrouwen in drie dagen, rond onze huizen. Ik fiets elke week langs dat hotel waar de tweede vrouw werd gedood en tijdens een van de recente versoepelingen heb ik er geluncht. Een man die haar mond voor altijd snoerde. En dan een meisje van veertien, slachtoffer van ontucht en vervolgens gedood door een anders ‘lieve man’. Kom op! Vrezen jullie niet voor jezelf, voor jullie dochters, nichtjes, voor je geliefde? We zijn een primitieve, rauwe maatschappij waarin geweld tegen vrouwen domineert. Vrouwen zonder wie deze wereld niet eens zou bestaan. Vogels verkrachten hun partners niet. Het zijn meestal de mannetjes die de paringsdans doen. Zij weten wat de vrouw waard is. Als de man geluk heeft, ontmoet hij een vrouw die hem inzicht geeft, hem steunt en liefheeft. We zijn een slecht geschapen maatschappij. Wij vrouwen zouden als kleine meisjes niet met poppen moeten spelen, maar moeten leren vechten. Om terug te kunnen slaan, te vechten tegen diegenen die kunnen verkrachten en doden, die meer fysieke kracht hebben dan wij.
Wanneer krijgen we een maatschappij die meisjes traint voor het harde leven? Het leven waarin je klappen krijgt, wordt verkracht en in plaats van een paringsdans een MeToo-aanval krijgt? Met een ‘laat me even met rust’ kom je niet verder. Misschien komen vrouwen van Venus, maar veel mannen komen uit een onderwerelds primitief universum waarin verkrachten, aanranden, slaan, MeToo’en de regel is. Wie van gelijke rechten spreekt, is naïef, de vrouw moet de aanval van de man overleven.

Den Haag Centraal, 13 januari 2022

Docenten

Ik wens mezelf een jaar vol studie en kennisverbreding toe. Ik wens mezelf weken achtereen waarin ik alleen even voor boodschappen ga en dan snel terug naar de studie, naar het lezen en leggen van verbanden. Naar het op ideeën komen. Ik wens mezelf ontmoetingen toe met mensen in wier mind en hart het licht aan staat. Ik wens mezelf de belangrijkste boeken op mijn pad dit jaar. Ik wens me toe dat mijn innerlijke oog net zo openstaat als mijn buitenogen. Ik wens mezelf ontdekkingen in boeken die mijn hersenen in vlam zetten en mijn hart harder doen kloppen. Ik wens mezelf ontmoetingen toe met mensen die een mooie taal spreken, die inspireert en sust als een kinderliedje. Ik wens mezelf tijd en rust om de trappen naar mijn ziel te bewandelen.
En ik wens iedereen goede docenten. Want je hoeft niet op school te zitten om te leren, te begrijpen, beter te willen worden. Om te snappen wie je was en wie je wilt worden. Wie je in het verleden hebt gekwetst en wie je wilt sussen. Ik wens iedereen de docent en de les die hij nodig heeft. Niet hard, maar mild. Wel helder.
Ik wens iedereen de boeken, de muziek, de podcasts en de voorstellingen die hij nodig heeft. De wegen die leiden naar zijn ziel, de armen die het beste omarmen, het oor dat luistert, het hart dat vangt.
Ik wens iedereen goede docenten die de juiste zin zeggen op het moment dat je die nodig hebt, het juiste citaat dat een lichtje doet branden in je hoofd en je naar een groter licht brengt, docenten die geduld en passie hebben. Passie om door te geven wat je ziel en brein bezielt, geduld voor de ander.
Ik wens iedereen het pad naar zichzelf en zijn ‘needs’. Ik wens iedereen veel wandelingen in het bos en veel aandacht voor de seizoenen. Er is geen betere docent dan de natuur, geen betere les, geen grotere overgave.
Ik wens iedereen liefde en het eurekagevoel, heldere dagen, minder wanhoop. En liefde, een zee van liefde.
Ik wens mezelf een goed geheugen, een doelgerichte weg, openbaringen en goede docenten. Dat ik meer liefheb dan ik vermijd, dat ik nieuwsgierig blijf en meer geef.
Dat ik dagelijks als een vos in zijn hol mag zitten in mijn werkkamer, gekruld om een boek, dat ik meer boeken heb die ik met een potlood lees dan de boeken die ik niet uitlees. Dat ik geniet van de zon en het licht, dat ik bloemen mag verpotten en water geven, dat ik zachter en niet harder word. Dat ik lezers heb die ik mag bedanken dat ze me lezen.
De beste wensen allemaal!

Den Haag Centraal, 6 januari 2022

Buitenlandse krant

Betapress, de enige importeur van buitenlandse kranten, stopt er grotendeels mee. Vanaf 2022 door de week geen internationale dagbladen meer in Nederland! Niet in boekhandels, niet in kiosken, niet op stations. Een duidelijk slachtoffer van het coronatijdperk. Misschien lijkt het velen een bijzaak, vooral in deze moeilijke tijden, maar mij heeft het nieuws niet onverschillig gelaten. Vooral door het déjà-vugevoel dat ik erbij kreeg. Ik zag mezelf alweer stiekem naar buitenlandse radiozenders luisteren, zoals ten tijde van het communisme. Zover zal het uiteraard niet komen, homo coronas heeft nog altijd het internet, maar het verdwijnen van de papieren internationale krant verandert wel iets aan het plezier dat je hebt bij het lezen ervan, al is het maar omdat je voor het van A tot Z online lezen van Le Monde of The New Yorker een abonnement moet nemen. En dat wil ik niet, ik koop liever elke week losse kranten. Kocht, moet ik zeggen, want het kon al niet meer sinds de eerste lockdown. En nu wordt dat definitief.
Moet je voortaan de trein naar Antwerpen pakken voor een buitenlandse krant? En ik denk niet aan mezelf, maar aan de Spaanstalige lezers van El País, aan de Franstalige lezers van Le Monde, et cetera. De zaterdageditie dan maar? Ja, zolang het duurt, want in het noorden is de distributeur in oktober ook daar al mee gestopt. Van de tijd dat ik in de openbare bibliotheek werkte, herinner ik me nog heel goed dat er ’s ochtends of ’s middags voor veel bezoekers niets urgenters was dan: de internationale kranten! Voor velen waren die misschien de enige mogelijkheid om nieuws over hun geboortegrond te lezen. Maar ik denk ook aan internationaal georiënteerde studenten die de buitenlandse krant op de uni lazen, en dus niet op hun mobiel. Ja, wat gaan de universiteiten doen?
En wat moet de gewone internationale krantenlezer? Zullen we voortaan in de Nederlandse dagbladen die artikelen verslinden die beginnen met ‘de internationale media zeggen over…’? Zullen er straks internationale kranten naar Nederland worden gesmokkeld, zoals in mijn geboorteland onder de dictatuur? Zal er een illegale handel ontstaan? Niet meer in menselijke nieren, maar in de El País van deze week: vers, je kunt de inkt nog ruiken. Met het verdwijnen van de internationale krant in de kiosk of de boekhandel verliest onze wereld iets van haar glans.
Je kunt zoomen met Mars, bij wijze van spreken, maar om Le Figaro te kopen moet je de trein naar Antwerpen nemen. De wereld is groot en klein tegelijk, vooral nu, in deze nieuwe lockdown. Armer in glans, rijk in hoop.
‘Daarom lieve Ari

Wees niet bang

De wereld draait rond

en dat doettie nog lang’

wens ik u op z’n Deelders’.

Fijne feestdagen!

Den Haag Centraal, 23 december 2021

Onze stad

‘Wat voegt een nieuwkomer toe aan het collectief bewustzijn van de stad?’, vraagt Chris Keulemans zich af in zijn net verschenen boek ‘Gastvrijheid’. Het is een vraag die geldt voor ieder mens en elke stad, ook de onze. Toen mijn man en ik lang geleden besloten om ons te vestigen in een stad met een schouwburg, had ik geen idee dat deze stad echt mijn stad zou worden. Dat ik zo dol op de stad zou worden als je op een mens wordt.
In de liefde gaat het er mij om met wie je elke dag bent, met wie je oud wordt of wilt worden. Je eerste liefdes houd je in je hart, het leven wil soms anders dan het hart. Zo ook met steden. Elke dag dezelfde wegen, dezelfde tuinen, hetzelfde bos, de mensen die je kent. En op een dag realiseer je je verbaasd dat de stad de laatste jaren niet heeft stilgestaan: hij is onder je huid gekropen. En misschien is dat heel normaal voor iemand die hier is ‘geboren en getogen’, maar ik, die in dit land niemand met dezelfde achternaam als ik heb, vraag me soms wel af hoe wij zo ver zijn gekomen: de stad en ik.
Vorige week ontving ik het boek dat werd samengesteld naar aanleiding van het Haags Verhaal: Den Haag in 136 groepsportretten. Het echte Den Haag, geen promotionele glossy met mensen die je je hele leven in Den Haag niet zult ontmoeten, maar gewone mensen die niet anders willen doen dan ze zijn. Hoeveel Den Hagen zijn er? Hoeveel ken ik ervan? Van de mensen in het groepsportrettenboek ken ik een deel, soms ken ik ook hun verhalen. Maar sommige ontmoetingen in het boek verrassen me. En dat is ook de bedoeling van het Haags Verhaal, om mensen bij elkaar te brengen die elkaar anders niet zouden ontmoeten. Precies wat ook in het boek gebeurt. Een boek dat elk Haags museum, elke bibliotheek en elke wachtkamer zou moeten hebben. Ik herinner me hoe de juf op mijn basisschool dezelfde verrassende keuzes maakte toen ze ons een plek in de schoolbanken gaf, we waren verrast door haar keuzes, maar later begrepen we dat ze een doel had. De vraag van Keulemans, wat een nieuwkomer toevoegt aan het collectief bewustzijn van de stad, zou ik dan ook algemener maken: wat voegt íédereen toe aan het collectief bewustzijn van de stad? Het boek van het Haags Verhaal geeft een mogelijk antwoord. Een maatschappelijk antwoord op een politieke vraag, want zo lees ik de vraag van Keulemans. Oudkomers, nieuwkomers, we nemen niets af, we voegen alleen toe. We zijn geen onbekenden voor elkaar, we zijn de stad. We zijn allemaal Den Haag.

Den Haag, 18 december 2021

Hypocrisie

Ik heb nooit een aflevering van ‘De Meilandjes’ gezien. Je hoeft immers geen aflevering te zien om te begrijpen waar het over gaat. Na twee seconden kijken snap je het, denk ik. Meilandjes zijn er bijna overal in de wereld op de buis. Waarom? Omdat er kijkers voor zijn. En dat zegt meer over de kijkers dan over de Meilands, die geen moeite hebben om hun niveau en manier van denken en zijn te laten zien. Maar de ophef die is ontstaan na de uitspraken van Erica Meiland zegt wel iets over de hypocrisie van Hallmark, Emma en al die andere bedrijven die ineens een geweten, een ruggengraat, en political correctness hebben. Alsof ze ineens, out of the blue, beseffen met wie ze te maken hebben. Ik zie ze van Hallmark op hun vingers bijten: ‘Oh, hoe hebben we ons zo kunnen vergissen in die Erica, zeg!’
Ach, hou toch op! Als er niet zou zijn geklaagd over het niveau van Erica en haar gedachtegoed, waren haar postkaartjes nog gewoon in de etalages te vinden. Of ik het dan eens ben met wat die Erica op tv debiteert? Helemaal niet. Naar mijn idee vervullen de Meilands de rol van de clowns aan de koninklijke hoven van vroeger. Als de grappen van de clown de koning niet meer bevielen, moest zijn kop eraf. De tijden zijn niet veranderd, alleen heet de koning nu televisie of Hallmark. En als grappen of opmerkingen die worden gemaakt, gevaarlijk lijken, moet er koppen rollen. Maar wat die Erica heeft gezegd, leeft wel voort in de Nederlandse woonwijken, en niet alleen daar! Komt Hallmark straks ook met een echt statement? Vertrekken ze uit Nederland omdat veel van hun klanten ook pinguïns aan de horizon zien? Bedrijven, jullie naam is hypocrisie!
Of ik dan vind dat Hallmark de samenwerking met die malloten niet had moeten beëindigen? Helemaal niet. Maar misschien was het gewoon beter geweest als ze er nooit aan waren begonnen.
De maatschappij waarin we leven, heeft veel weg van een salon van de Franse neuroloog dr. Charcot: allemaal schreeuwen we wat. Die vervreemding zie je ook op tv.
Toen ik kind was, kwam er eens een man naar ons dorp met een enorme beer die kon dansen. We keken allemaal gefascineerd naar die beer die zelfs de foxtrot kon doen, en geen seconde dachten we eraan dat die beer iemand anders was dan wij zagen. Hij was een arme beer, getemd om te dansen. We vroegen die beer niet om boeken te schrijven of memorabele quotes te geven voor op Hallmark-kaarten. Want als je dat doet, krijg je pinguïns. En dan begint pas de echte foxtrot!

Den Haag Centraal, 9 december 2021