Agressie

Wat heb je aan een artikel dat de agressie van de Russische tsaren wil verklaren? En dat uiteraard in de huidige context. Waarom doet NRC dat? Onbedoeld laten ze immers nog eens zien hoe naïef westerse journalisten en hoogleraren zijn als het om Rusland gaat. ‘Rusland heeft schaarse bestaansmiddelen, is dunbevolkt, de klimatologische omstandigheden zijn er zwaar en het ligt midden in de Euraziatische landmassa. Die onmetelijke ruimte biedt kansen voor expansie, maar is tegelijkertijd een enorm gevaar. Rusland heeft in zijn geschiedenis constant met invasies te maken gehad. Die dreiging heeft zijn sporen achtergelaten op de Russische psyche (…). Het heeft de Russen een veiligheidscomplex opgeleverd. Dat gold voor de tsaren en de communisten en geldt nu ook voor Poetin,’ las ik.
Maar hoe kun je de agressie van Stalin of Poetin verklaren door het feit dat hun rijk of land in de loop van de geschiedenis zelf werd aangevallen? Wat moet je in het Westen weten om Rusland-specialist te zijn? De landsnaam kunnen spellen en Dostojevski in het Nederlands kunnen schrijven? Waarom zijn de overige landen in Oost-Europa niet agressief? Of stopt de kennis van Oost-Europa bij Rusland? Roemenië, Polen, Hongarije, Bulgarije Albanië, de Baltische staten, Tsjechië… waarom vallen zij geen andere landen aan? Zij hebben meer geleden dan de Russen, juist: door de Russen! Waarom hebben deze landen nooit iemand aangevallen?
Rusland-specialisten, er is meer te eten in Oost-Europa dan kaviaar! Ten minste uit respect voor het woord ‘specialist’ moet je je oogkleppen afzetten en naar de hele geschiedenis van Oost-Europa kijken. Agressie van Russische heersers kun je niet verklaren door een moeilijke geschiedenis. Dus nogmaals: waarom valt Albanië Italië niet aan? Of Bulgarije Rusland? Specialisten, verbreed je horizon eens, ga ook naar de andere Oost -Europese landen. Als een kleine krant deze onzin allemaal had geschreven, zou ik mijn mond hebben gehouden, maar in dit artikel negeert een landelijke krant met zijn onzinnige ‘specialisten’ heel Oost-Europa! Zou je echt kennis van Oost-Europa hebben, dan zou je bijvoorbeeld weten dat precies 81 jaar geleden, op 1 april, in het noorden van Boekovina, bij Varnița, 3000 Roemeense kinderen, vrouwen en oude mannen werden doodgeschoten door Russische soldaten! Een ander Boetsja, bij echte specialisten bekend onder de naam het bloedbad van Fîntîna Alba. Hoe verklaar je Boetsja, hoe verklaar je Fîntîna Alba? Heb dus respect voor degenen die onder de oppressie van de Russen hebben geleefd of nog steeds leven.

Den Haag Centraal, 7 april 2022

Leeftijd

We geven het leven te veel credits. We eren oude mensen om hun leeftijd en we adviseren kinderen om het rustiger aan te doen tot ze levenservaring krijgen. Maar wat is leeftijd? Een summum van ervaringen? Een optelsom van seizoenen? De boeken die we gelezen hebben? Op mijn vijfentwintigste kende ik al de boeken die mijn manier van denken hebben beïnvloed. De boeken die daarna kwamen, gaven me schoonheid, want de belangrijkste lessen uit de boeken had ik al gekregen.
Ik ben van mening dat leeftijd overschat wordt. Het leven is een oefening in knielen. Velen blijven op hun knieën, gekweld door het leven, anderen lijken flexibelere knieën te hebben en staan meermalen op, tot de eindrekening komt. Ik heb niet veel mensen ontmoet die mooi geleefd hebben. En daarmee bedoel ik niet degenen die het makkelijk hebben gehad, de mazzelaars, nee, ik bedoel degenen die ondanks de vele kniebuigingen nog van velden vol bloemen kunnen genieten, of van een enkele roos. Degenen die geven en kunnen reflecteren.
Leeftijd wordt overschat en ik heb geen bijzondere sympathie voor oude mensen. In mijn geboorteland waren ze, als ze niet de mannetjes van de geheime dienst waren, het wandelende resultaat van een dictatuur van vijftig jaar. Ze zouden er niet voor teruggedeinsd hebben om je te verklikken aan de Securitate of je weg te duwen uit de rij voor brood. In het Westen, ook al dragen ze gekleurde truien en shoppen ze op het Noordeinde, zijn ze ook niet heel anders. God verhoede als je ze confronteert met de fouten van hun generatie of hun onverschilligheid. En ik heb het nu niet over de uiterst racistische oude mensen die je in Nederland tegenkomt in sommige volksbuurten. Het leven is voor hen een zomerregen, geen enkele tijdgenoot of gebeurtenis maakt een deuk in hun pitbullkarakter. En ik zal vandaag niet eens beginnen over oude vieze mannen.
Wat is leeftijd? Leren we in het leven iets meer dan je eigen bot vasthouden?
Bijzondere veranderingen, eurekamomenten, openbaringen zijn zeldzaam in het leven van de mens. Ze behoren eerder tot de literatuur. Is het leven een proces of is het zwemmen tegen de stroom in? Krijgen we de kans om er iets van te snappen of moeten we dankbaar zijn als we het tot de menopauze volhouden? Wat is leeftijd? En wat is oud worden, als je vele lijken achter je hebt gelaten? Als je kinderen bang voor je zijn of als je buren naar binnen gaan als jij in de tuin bent? Veel oude mensen voelen zich jong en onveranderd, alsof tijd niet bestaat.
Goedheid van het hart behoort eerder tot de kinderleeftijd. Waarom worden we dan oud?
Wat moet je leren, wat moet je doen, wie ben je?

Den Haag Centraal, 31 maart 2022

Catilina

‘Quousque tandem abutere, Poetin, patientia nostra?’ Niet alleen rechtenstudenten kennen deze vraag uit Cicero’s Catilinarische redevoeringen, de vier aanklachten die Cicero richtte aan Lucius Sergius Catilina – die zich met geweld placht toe te eigenen wat hij niet op vreedzame wijze krijgen kon. Klinkt dit bekend? Het is nu de hele wereld, zelfs de Russische bevolking, die in koor vraagt:
‘Hoelang nog, Catilina (lees: Poetin), zul je ons geduld misbruiken? Hoelang nog zal die razernij van jou met ons de draak steken? Tot welk uiterste zal jouw lef zich grenzeloos roeren?’
Met deze woorden begint het ‘exordium’ (inleiding) van de eerste Catilinarische redevoering, die nu, ruim tweeduizend jaar later, nog actueel blijkt. ‘Het is moeilijker om de economie van het Romeinse Rijk te reconstrueren dan de politiek,’ zei de bekendste Britse classica, Mary Beard, ooit.
Hoe kan dat? Hoe komt het dat de woorden van Cicero na twee millennia nog actueel zijn? Hongaren hebben dezelfde woorden in 2012 gebruikt, toen er sprake was van een grondwetswijziging.
De beruchte Catilina in de redevoering van Cicero stierf als een held, hoewel hij een crimineel was. Zijn eerste vrouw had hij vermoord om te ontkomen aan een kostbare scheiding en plaats te maken voor een nieuwe vrouw. Ook over de vrouwen van Poetin bestaat de nodige onduidelijkheid, die tirannen doorgaans in stand houden als het om hun privéleven gaat, maar duidelijk is wel dat Poetin níét zal sterven als een held.
Het is hem wel gelukt om de klok van Oost-Europa dertig jaar terug te draaien. Wanneer ik de Roemeense kranten lees, krijg ik een acuut gevoel van déjà vu: paniek, angst en steun voor de Oekraïners in nood. Ook de angst van de inwoners van Moldavië dat zij mogelijk de volgende zijn op het lijstje van Poetin, en hun gebed om last minute bij Roemenië te kunnen aansluiten, zijn deel van mijn déjà vu.
Als je ooit een oorlog of revolutie hebt meegemaakt, hoop je dat zoiets nooit meer gaat gebeuren. Niet twee keer in je leven. Maar politiek is een vuil spel dat over de rug van gewone burgers wordt gespeeld en Poetin voedt zich met het fantoom van het verleden.
‘Hoelang nog, Catilina, zul je ons geduld misbruiken.’ Ik had gehoopt dat ik dit citaat alleen in moderne polemieken zou gebruiken en Catilina daarbij zou vervangen door de naam van een of andere intellectueel, of soit, een lokale politicus, want ik hoopte op nieuwe gezichten in de plaatselijke politiek. Maar de geschiedenis is wreed en ik vrees dat de echte Catilina in vergelijking met Poetin een lieverdje was.

Den Haag Centraal, 24 maart 2022

Slogans

Door omstandigheden doorkruiste ik Den Haag de laatste maand veel vaker dan tevoren. En behalve velden vol narcissen en mensen die tijdens het fietsen op hun telefoon zitten en op tegenliggers botsen, zag ik vooral veel verkiezingsposters. Teksten op zulke posters ontbloten vaak kromme ruggengraten, maar richten zich op de potentiële kiezer, zoals u en ik. Ze moeten ons lokken, ons ‘aanspreken’, meer nog dan de onvermijdelijke, altijd te breed grijnzende kop op elke affiche. En in mijn geval werkt dat, want die koppen zou ik niet kunnen onthouden, enkele uitzonderingen, gezichten die ik helaas al kende, daargelaten, maar een slogan heb ik wel onthouden, ook al is het er maar één: ‘Niemand in de kou’.
Ik weet ook waarom die tekst me aansprak: ik fietste elke dag naar het ziekenhuis, eerst naar het ene, dan naar het andere, in verschillende delen van de stad, en op mijn route las ik die tekst als een kleine mantra. Eindelijk een tekst zonder de woorden ‘Haags’ of ‘eigen’! Eindelijk een tekst met een beetje gevoel, empathie, eindelijk een niet-populistische tekst! Andere slogans waren onbedoeld komisch, zoals ‘Eerlijk Haags’, maar ik zag ook pogingen om wat slimmere teksten te schrijven. Filosofische teksten (‘Laat iedereen vrij, maar niemand vallen’) of competitieve (‘Onze stad verdient beter’). Overal teksten over de verkiezingen, op posters en op websites.
Ik geloof niet dat de kracht van de papieren poster is uitgeblust. Tekst werkt altijd, in geval van politici soms te goed. Via een tekst zie je ook wat het doel van de betreffende politicus is. De laatste twee genoemde teksten verraden grof het doel, ze suggereren dat de kiezer (in het eerste geval) een marionet is die ‘vrij’ gelaten kan worden, en het touw dat de pop doet bewegen zou in de handen van de partij zijn. Ik moest denken aan het prachtige gedicht van Rilke, ‘Herfst’, waarin God ook niemand laat vallen, net als de alomvattende politieke partij: ‘Wij allen vallen. Deze hand zal vallen./ En kijk ik naar de andere: het is in alle/ Maar Een is er. Hij vangt dit vallen/ oneindig teder in zijn handen op.’
Over de laatstgenoemde slogan wil ik niet eens veel zeggen. Die is ‘fout’, omdat men zich richt tot andere partijen die het fout doen. Niet de kiezer is het doel. Maar dat betekent niet dat deze verkeerde slogan zijn doel niet bereikt. Niet alleen in de tekst, maar ook in zijn daad heeft De Mos hetzelfde gedaan. Zijn succes in Den Haag dankt hij ook aan de impotentie van andere partijen. Maar op het moment dat deze column verschijnt, is de teerling al geworpen. Veel verrassingen zullen er niet zijn, helaas, ‘again’.

Den Haag Centraal, 18 maart 2022

Oekraïne leert ons

Het ‘kleine’ Oekraïne geeft de hele wereld een lesje moed hebben en doorzetten. Maar wat leert het Westen van deze les? En vooral: wat leert Nederland, ons land dat Baudet jarenlang met de Russen liet flirten zoals een impotente man zijn vrouw met een gorilla laat doen?
Het eerste wat Nederland goed in zijn oren moet knopen, is dat heel Oost-Europa een enorm potentieel heeft, en niet in die typisch Nederlandse handelszin van goedkope landbouwgrond of arbeidskrachten. Oost-Europa is de nieuwe ‘Cradle of Humankind’. Het Westen moet zijn mening over het corrupte Oost-Europa toch een beetje aanpassen. Niet dat het ineens minder corrupt is, maar om andere waarden: zie de explosie van menselijkheid die eruit spat, kijk hoe de grenzen van Oekraïnes buurlanden zich openden voor de gevluchte vrouwen en kinderen. Zo’n massale steunbetuiging en solidariteit heb ik niet meer gezien sinds de val van de Muur.
Roemenië, mijn geboorteland, zette de grenzen wijd open voor gevluchte Oekraïners, en hoewel ik het nieuws al dagen vooral volg in een stoel in het ziekenhuis, voel ik mijn hart elke keer harder kloppen als de solidariteit van Roemenen met Oekraïners wordt genoemd. ‘Het goede bestaat,’ schreef iemand enkele dagen geleden onder het nieuws op Facebook nadat Oekraïne weer een oorlogsnacht had doorstaan. Het wereldwijde enthousiasme is net zo besmettelijk als dat virus dat ons leven wereldwijd heeft beperkt. Het kleine Oekraïne met zijn grote moed is voor de wereld wat Japie Krekel was voor Pinokkio – en rara wie hier Pinokkio is.
Maar nogmaals, wat leert Nederland van Oekraïne? Rutte zelf schijnbaar niets. Ondanks zijn latere ‘We are family’-videoboodschap haastte hij zich na de ‘Oekraïne is welkom’-uitspraak van Ursula van der Leyen te benadrukken dat hij een eventueel EU-lidmaatschap van Oekraïne als ‘een heel-langetermijnproces’ ziet. Toch hoop ik echt dat we door deze oorlog iets meer zullen weten over Oekraïne dan de clichés over Oekraïense vrouwen en al die andere. En wie weet hoe de geschiedenis zich ons zal herinneren. Onze geschiedenis begint zo’n beetje met een vergelijkbaar verhaal: de Grieken, destijds niet veel meer dan een verzameling stadsstaatjes, verslaan het machtige Perzische Rijk. Herkenbaar?
Het Westen (lees: Nederland) is naïef – en nu doel ik niet alleen op die rare snuiter Baudet. Ik zat eens bij een conferentie van het Nexus Instituut, dat Aleksandr Doegin, de antiliberale propagandist van Poetin, had uitgenodigd om te polemiseren met Bernard Henri Levi. Alsof je de duivel uitnodigt voor een lunch om te lobbyen in plaats van hem te willen verslaan.

Den Haag Centraal, 10 maart 2022

Eunice

De kerk in Nederland is in beweging. Dat is op zich goed nieuws. Helaas geldt het niet voor alle kerken, alleen maar voor de kerk aan de Haagse Elandstraat. En de beweging is helaas letterlijk. Door de storm Eunice. Je kunt zeggen dat zo’n storm niet alleen schade aanricht, maar ook laat zien hoe klein wij zijn. Dat wij nietig zijn in de stevige armen van de natuur. Dat we klein zouden moeten bouwen, dat we ons klein zouden moeten houden, ook al hebben we grote ego’s en denken we het centrum van het universum te zijn. Welke zonde is dit in de decaloog? Hoogmoed. De zevende zonde.
Maar door de komst van de woeste dame Eunice denk ik bij vlagen dat we ook gewoon dom zijn. Hoogmoed is een blinde vlek en Eunice was een gevolg van onze acties en niet de aankondiging van de apocalyps. Want hoe kun je die mensen noemen die een dag nadat Eunice over de Lage Landen raasde, in diezelfde Lage Landen met een achtbaan gingen, en prompt bleven vastzitten in de lucht? In België, dat is waar, maar een storm is minder kieskeurig dan de Nederlander als het om tongval gaat.
Vanuit het raam zie ik, terwijl ik deze column schrijf, een buurvrouw bijna opstijgen door de wind. Dat gaat makkelijk vanwege de enorme kartonnen dozen die ze naar de container wil brengen. Een goed gekozen moment om Amelia Earhart te spelen.
En toch. Het had veel erger kunnen zijn, het had een tornado kunnen zijn. Van de kerk is maar een klein topje op een auto gevallen, en geen hele toren. De kerk gaat nu in gesprek met de gemeente Den Haag over renovatie, geld, de macht van God en onze zonden.
Zou de gemeente niet beter kunnen beslissen om er woningen te bouwen? Veel katholieke kerken zijn niet meer dan de verlaten kamer van een kind dat het huis uit is. Hoelang bewaar je die kamer leeg en onveranderd? Een mausoleum dat op instorten staat. Een mausoleum dat geen mens dient, zoals God zou willen. Waarom dan leeg en gevaarlijk behouden? Ik vrees dat geen Haagse politicus met zo’n ketters voorstel durft te komen zo vlak voor de verkiezingen, God verhoede! Maar een bescheiden appartementencomplex daar zou de mens dienen, meer dan een alleenwonende God in een gevaarlijk pand doet. Soit.
Voor de rest: er vielen vier doden in Nederland als gevolg van Eunice, en hoewel ik graag een grap zou willen maken over het feit dat de storm de verkeerde buurvrouw laat opstijgen, treur ik voor de vier mensen en hun nabestaanden.

Den Haag Centraal, 24 februari 2022

Goochelaar

Toen Rita Verdonk trots op Nederland wilde worden, was ik net een paar jaar in Nederland. In de onwetendheid van de nieuwkomer die in het begin geen idee heeft dat hij niet welkom is in dit land. Ik wist niets over Rita Verdonk, ik was toen net als Eva en Adam voordat ze het paradijs werden uitgezet. Maar Rita Verdonk is uit de mottenballen gehaald. Door niemand anders dan de goochelaar Richard de Mos, die om de zoveel tijd ‘ijzersterke’ namen uit zijn hoed tovert.
Waar is Plasman gebleven? De Mos probeert alle recepten uit het kookboek, maar het deeg rijst niet. En nu Verdonk die hij ophemelt. Let op zijn taal als hij over haar praat: ‘Ik was op zoek naar een brok ervaring’ of ‘Met Rita Verdonk halen we een dijk van een politica in huis’. Het wordt steeds kouder in Den Haag met zulke figuren die iets te zeggen willen hebben in de politiek. En ze mogen trots op elkaar zijn, maar zij zijn Den Haag niet. In Den Haag heb je bruggenbouwers nodig en Rita Verdonk is eerder iemand die de boten op zee in brand steekt. Het type buurvrouw door wie je gaat verhuizen. Wij kennen haar allemaal, haar ‘ik ben niet rechts, ik ben niet links, ik ben rechtdoorzee’. Brrr!
Manipulatie is een groot ingrediënt van de politiek in het algemeen. Zo werkt het, je overtuigt een groep om op je te stemmen, om je macht te geven. Maar je begrijpt beter wie de politicus is als je naar zijn groep kijkt. Wie zijn zij die hem of haar macht willen geven? En zo zie je hoe schaamteloos de manipulatie is. Om niet over ‘Hagenaars eerst’ te beginnen: ‘Hart voor Den Haag wil eerst voor stadsgenoten bouwen’. Begin maar met wat Lego, zou ik zeggen. En laat Den Haag voor iedereen zijn. Hoeveel konijnen over de datum zal De Mos nog uit zijn hoed tevoorschijn halen voor een beetje macht? Is er geen adviseur die hem kan vertellen dat een bloedtransfusie met Rita Verdonk niet de redding is, maar juist bloedvergiftiging kan veroorzaken? Als je een mens mag veroordelen op basis van zijn vrienden, dan hoeven we niet te wachten op het oordeel van justitie, in geval van De Mos. Ik ga geen namen noemen: wie weet, die kent.
Maar als er iets van echte waarde is wat De Mos in het politieke spel kan gooien, is het zijn naïviteit. De vaak zelfvernietigende arrogantie van D66-tijgers of helaas ook de PvdA heeft De Mos niet. Het is het enige bij hem wat echt blijkt en niet gespeeld. Speel ermee en overtuig het Haagse volk dat je voor hem op de brandstapel zult branden.

Den Haag Centraal, 17 februari 2022

Scrollen

Ik zit berichten te lezen op de sociale media en scrol met de vaardigheid van een millennial. Op mijn wall verschijnen foto’s van mensen in de sneeuw, in de kou, en ze houden een bevroren kind in hun armen. Ik durf niet te denken dat dat kind niet meer leeft. Je zegt tegen jezelf dat je de taal niet begrijpt en je scrolt verder. Daarna ga je terug, want je durft niet meer te ademen. Je vertaalt de Arabische taal met Google Translate. Het kind dat de ouders in hun armen houden, leeft niet meer. De tol van een leven in oorlog. De ouder wil zijn leven geven voor het kind, maar dat kan niet. Onze God heeft zijn nek omgedraaid en over Allah durf ik niets te zeggen. Regelmatig zijn er verhalen over arme, mishandelde of misbruikte kinderen op de sociale media.
Ook kinderen van dichterbij. Ook ‘onze’ Belgische Dean werd het leven ontnomen. Je weet niet eens wat je moet zeggen. Je scrolt verder en hoopt als ouder dat je na je dood in de hel zal zakken en niet tijdens je leven, zoals de ouders van deze kinderen. Maar wat voor wereld zijn wij, moeders en vaders, beschaafde moeders en vaders, die scrollen en scrollen tot we een site met mooie schoenen vinden, die onze angst temt dat de hel ook ons kan inslikken? Wat een vreemd en selectief verschijnsel is de evolutie, die ervoor heeft gezorgd dat we naar de maan kunnen reizen, maar dat we nog steeds en voor altijd de prooi van de natuurlijke selectie zijn: alleen de sterksten overleven. We redden dieren van de weg, we geven honden een nieuwe heup, maar na een bericht over een dood kind in de kou scrollen we, we scrollen naar beneden tot we weer op adem komen. Welke macht zouden we moeten hebben, wat voor God zouden we moeten aanbidden die onze kinderen kan sparen? Het leven is om te leven. Voor alle kuikentjes, van dier én mens. Dat we dieren zijn, kinderen van de evolutie en niet van God, zie je ook in de drang waarmee we in leven willen blijven, waarmee we eten om niet gegeten te worden, waarmee we scrollen. We scrollen, we scrollen. Er is geen Jezus tussen ons die zegt: ‘Laat alle kinderen, ook die van de migranten die door bevriezing doodgaan, tot mij komen.’ We willen antwoord op de vraag wie Anne Frank heeft verraden, maar over de nog levende Anne Franks zijn we onverschillig. We zouden Anne Frank op straat zomaar passeren. We passeren haar op de sociale media. Waarom? Omdat scrollen al onze tijd in beslag neemt.

Den Haag Centraal, 10 februari 2022

Secret Garden

Niets van ‘buiten’ heeft me de laatste tijd zo geraakt als Aglaia Bouma’s artikel in NRC: ‘Aglaia Bouma liet een koningin in haar koelkast overwinteren. In diapauze’. Meer dan het lezen waard, voer voor de ziel.
Tot tranen toe geroerd, was ik. Met het verhaal van de wespenkoningin haalde Bouma in mij het meisje naar boven dat vlinders en vogels redde, dat met haar moeder vocht om de mieren in de pan een voor een te redden voordat het warme eten voor het varken erin werd gegooid. Elke dag opnieuw. Reddingsacties kennen niet altijd victories. Mijn hele kindertijd heb ik gerouwd om drie kleine biggetjes die niet gered konden worden omdat er geen dierenarts in de buurt was. Het harde leven van het dorp in de vallei: wie kan, ontsnapt.
Ook mollen heb ik niet kunnen redden. Als ik ’s ochtends het erf overstak op weg naar de wc diep in de tuin, struikelde ik soms over het bleke kadaver van een mol: een stukje donker vlees, door de dood lichter gemaakt. Mollen en dode vogels heb ik regelmatig achter in de tuin begraven, tussen grote bossen weegbree.
Schrijver heb ik ook in de nieuwe taal en in het nieuwe land kunnen worden, zoals ik in mijn geboorteland was. Maar in mijn nieuwe land heb ik meer aandacht voor mensen dan voor de wereld van vogels, insecten en tuinen. Alle tuinen die ik in Nederland heb gehad, konden beter zeggen dan een psycholoog hoe het met me ging, maar het was altijd ons geheim, van de tuin en mij.
In de vallei in mijn geboortedorp groette ik de bloemen, zei ik sorry tegen de bietenbladeren als ik ze plukte voor het varken. Hier, bij een van de huizen waar ik heb gewoond, zat ik in tranen op mijn knieën toen ik een witte sering ontwortelde om hem mee te nemen naar een andere tuin, naar een ander huis. Want hoe kon ik weten of de sering mee wilde?
Ik ben beter met de biologische wereld dan met de mensenwereld, en toch heb ik voor de mensen gekozen. Was het een keuze? Elke keer als ik een bloemenwinkel binnenga, wil ik vragen of ze mensen nodig hebben. Om elke dag tussen bloemenstengels te mogen zijn, de geuren in m ’ n longen te zuigen en de kleuren m ’ n vermoeide ogen te laten strelen. Maar ik heb jarenlang last van blaasontsteking gehad en ik kan niet lang in de kou staan.
Het artikel van Aglaia Bouma maakt het meisje in mij wakker. En stiekem hoop ik dat het meisje de volwassene die ik ben bij de hand zal nemen, en dat ze samen en voor altijd in een ‘secret garden’ zullen leven.

Den Haag Centraal, 3 februari 2022

Poetin de bully

Poetin is aan het pesten als een vervelende jongen op het schoolplein. Het is makkelijker om kleinere landen bang te maken dan iets met eigen frustraties te doen. China blijft een grootmacht en het Westen is ook niet van plan om Russisch te leren. Dan maar Oekraïne, Moldavië, Bulgarije en Roemenië bang maken. De moppen die je tegenwoordig in Oost-Europese chats leest, zijn de grappen van de jaren vijftig in Roemenië.
‘We moeten weer Russisch leren,’ klinkt het. Voor Oost-Europa is dit een werkelijkheid die het Westen niet kent. Toen ik las dat onze Rutte op bezoek gaat in Oekraïne, stelde ik me hem voor op zijn fiets, onderweg naar Oekraïne, een tussenstop bij het Kremlin, om ‘pleur op!’ naar Poetin te roepen.
Het Westen heeft de Russische laars nooit op zijn nek gevoeld, zoals Oost-Europa. Als kind wist ik al wat het betekent als Russische soldaten je komen ‘redden’. In 1944 kwamen ze Roemenië ‘bevrijden’, pas in ’58 vertrokken ze. In de bijna vijftien jaar bezetting hebben ze geroofd, verkracht en gemoord. Mijn (latere) generatie kende nog steeds de zin waar de Russen je mee bevrijden: ‘Davai ceas, davai palton.’ Alles moest je afgeven aan de bevrijders, tot je jas en horloge aan toe.
Wie heeft gezien wat de Russische bevrijders onlangs in Kazachstan deden, begrijpt het. De tactiek is onveranderd. Ze weten hoe ze steden moeten omsingelen, internetsites moeten hacken en de elektriciteitsvoorziening, de gaslevering en de aanvoer van levensmiddelen moeten onderbreken. Een paar weken later verschijnen ze als redders van de burgers, vallen ze de gecapituleerde steden binnen en redden ze de Oekraïense/ Kazachse/Moldavische bevolking van de honger of de dood.
Voordat Poetin de Krim annexeerde, las ik ergens de grap dat Poetin had gevraagd om de grenzen van de Krim heel ver van de Russische troepen te laten zijn. Moppen doen met angst wat magnesium doet met spieren.
Maar de angst blijft. In Oost-Europa lacht iedereen tegenwoordig als een boer met kiespijn.
Wat zullen de komende internationale gesprekken opleveren? Het gedreig met ‘zware sancties’? De wereld is een schoolplein waar pesten de belangrijkste activiteit is: je wilt Oekraïne redden, maar je moet ook China en Iran niet uit het oog verliezen.
Wie zal zich het ergst misdragen? Er zijn namelijk nog meer Kremlins op het schoolplein. Wie ga je redden?
Kun je wel iemand redden? Is het Westen van plan om Oekraïne te redden in geval van oorlog? Ondanks het feit dat Oekraïne het belangrijkste nieuws beheerste in de afgelopen weken, bleek uit een peiling dat 64 procent van de Amerikaanse studenten Oekraïne niet kon vinden op een wereldkaart. Grap in een Amerikaanse talkshow. Hoort u Poetin nu ook zeggen: ‘Straks zal niemand het nog kunnen vinden’?

Den Haag Centraal, 27 januari 2022