Kuddemens
Kuddemens
Ik ben geen filosoof, maar de afgelopen maanden heb ik me vaak afgevraagd wat er te leren valt over de mens tijdens en na de lockdown. Vanaf het moment dat schappen wc-papier werden leeggekocht – om het netjes te zeggen – tot aan de ontspanning van nu.
Verrassen we onszelf of stellen we onszelf juist teleur? De werkelijkheid liet zien dat je op je balkon voor zorgmedewerkers kunt applaudisseren en vervolgens samen met een stel vrienden naar het strand kunt lopen. We hebben tijdens deze lockdown allemaal verstandige en minder verstandige dingen gedaan. Bijna allemaal hebben we toiletpapier ingekocht, zeker in het begin. Ik herinner me nog hoe perplex ik stond toen een enorme Jumbo-vrachtwagen voor mijn deur stopte en de chauffeur zijn hele wagen begon uit te laden. Voor mijn buren, zo bleek. Je wordt een beetje paranoia als je zoiets ziet, je vraagt je af wie de verstandige is: je buur die zijn huis ombouwt tot een ark van Noach of jij? Geen van beiden, volgens mijn dochter, die ons eigen voorraadje wc-papier en tomatensaus niet door de vingers kon zien.
En toen, midden in de coronacrisis, konden we ineens niet meer binnenblijven, we voelden ons als een in het donker gehouden stier. We hunkerden naar de agora, waarin we niet zitten te filosoferen, zoals de oude Grieken, maar genieten van het samenzijn. Niet per se in een vriendengroep, maar gewoon tussen de mensen. Wie deze week in het centrum van onze stad was, vroeg zich ongetwijfeld af hoe het komt dat we net die legioenen rode lente-insecten zijn die je op straat moet ontwijken om ze niet te pletten. Het strand vol, de parken vol, de winkels vol. Onze ‘meaning’ op deze planeet lijkt te zijn: samen zijn. Daar zijn waar mensen zijn. Is de homo sapiens een kuddemens? Wat moet je denken van de recente rijen voor de Zara? Dat we onverantwoordelijk zijn? Of dat we graag ons leven terug willen? Maar is dit het leven dat we terug willen? Waren de drie maanden lockdown en de voor velen van ons onbekende doden als gevolg van corona niet genoeg om iets aan onze consumptiedrang te doen?
Er zit ook iets moois in het ongeacht de gevolgen samen willen zijn. Het willen leven. Uitbundig en onbestraft. Toen ik dit weekend door het drukke centrum liep, dacht ik aan de scholen vissen die door de oceanen zwemmen. Uit onderzoek blijkt dat een individuele vis zich niet bewust is van de plek waar hij is of van wat hij aan het doen is. Het zwemmen in scholen heeft ook het voordeel dat de groep minder kwetsbaar voor aanvallen van roofdieren is. Maar hij blijft, ondanks de gezelligheid, heel kwetsbaar voor virussen.
Den Haag Centraal, 28 mei 2020