Lymfen en het Couperus Museum Beste docenten Nederlands uit Nederland, breng jullie leerlingen naar het Louis Couperus Museum in Den Haag. Want wat ze daar zullen zien, in de expositie, zijn in eerste instantie Freddie Mercury en Pasolini, in filmpjes waarin het mannelijke lichaam geëxposeerd en bewonderd wordt, en ja, een paar femmes fatales. Maar…

Spel Uit verveling speel ik soms rare spelletjes in mijn hoofd. Ik stel me bijvoorbeeld voor dat ik Marie Antoinette ben en net de memorabele zin gezegd heb ‘dan eten ze toch cake, geef ze cake’ Ik speel dat een paar keer in mijn hoofd, uit verveling, tot ik me verspreek en zeg ‘ geef…

Conventie Afgelopen week heb ik ‘De Uitnodiging’ van Laura van Dolron gezien in het Theater aan het Spui, waar beide speeldagen waren uitverkocht. Ik ga niet heel vaak naar het theater, omdat ik een hekel heb aan de conventie tussen kunstenaar en publiek die je er vaak te duidelijk ziet. Maar ik bewonder de authentieke…

Eigenwaarde Het ontroert me als vrienden zich zorgen maken dat ik me niet ga redden als zzp-er. Dat ik weer een vaste baan zou moeten zoeken. Niets is zeker in deze wereld, maar een ding weet ik zeker: never nooit meer in vaste dienst, ook al zit er ergens in de plooi van mijn geheugen…

lichaam De laatste column van dit jaar besteed ik aan het lichaam. Want dat is wat ik de laatste weken doe: ik help mijn eigen lichaam om te herstellen. Ik geef mijn lichaam aandacht. Het verdriet van een lichaam dat zijn kameraad verloren is kende ik niet tot dit jaar. Voor je geest die rouwt…

Het brein Ik ben altijd onder de indruk geweest van het menselijke brein. Wie bijvoorbeeld met suiker wil stoppen weet welke slimme manieren het brein bedenkt om toch suiker te krijgen. We zijn gedesigneerd om te overleven. En ik zie dat in mijn dagelijkse leven. Ik heb iets bedacht, zonder dat ik daarover ging nadenken,…

Doema is dom Ik vrees voor de winter die uit #Rusland komt, die langer dan een seizoen zal duren. Een vrieskou die veel jonge en oude harten zal bevriezen, die een groot deel van de mensheid en onze cultuur wil bevriezen. Want Doema, het Rusische parlement, heeft een wet goedgekeurd die elke positieve berichtgeving over #LGBTQ+-personen strafbaar maakt.…

Nokia-verhaal Wie heeft er niet zo’n vriend of familielid aan wie hij geen appje of foto kan sturen omdat die nog steeds een oude Nokia gebruikt? Een niet-geüpdatete oom of juist iemand die de moderne gadgets niet vertrouwt? Niets mis mee natuurlijk. Maar in de praktijk zijn het in zo’n situatie vaak je kinderen die…

SLAPP Ik heb altijd gedacht dat het makkelijker is om in het Westen journalist te zijn. Ik heb het over de journalist die kritisch durft te zijn, die vragen durft te stellen. Je wordt immers niet doodgeschoten als je over de toeslagenaffaire schrijft. Niet lang geleden las ik over een Oost-Europese burgemeester die zich door…

Leermeester Als je geliefde of iemand anders in je familie doodziek is, verandert niet alleen je leven, maar ook je kijk op het leven. De vraag is: wat blijft er overeind als je naaste de diagnose terminale kanker krijgt? ‘Ben ik nog mezelf?’, vraag ik me vaak af. ‘Of ben ik iemand anders aan het…

Go, Sigrid! Ik heb geen zwak voor Sigrid Kaag. Zoals zovelen die op haar hebben gestemd, wacht ik er nog steeds op dat ze waarmaakt wat ze heeft beloofd. “Heb je er geen spijt van dat je op haar hebt gestemd?”, vroeg mijn dochter me een paar maanden nadat Kaag was verkozen. En ik twijfelde.…

Bram Vanuit een ambulance die door de stad snelt, lijkt zelfs de stad anders. Zeker midden in de nacht, bedacht ik deze week toen ik dat meemaakte. Hoe anders eigenlijk? Menselijker. Warmer, net als Bram, de ambulancebroeder en zijn broeder. Ik wens het ook niemand toe, maar een rit met de ambulance is soms belangrijker…

Terrassen Twee jaar lang heb ik min of meer gewoond op het Regentesseplein. Tot een paar weken geleden had ik er een werkkamer, de beste die ik kon hebben. Daarvoor was ik alleen en passant in de buurt en had ik geen idee wat deze kruising tussen de Weimarstraat en de Regentesselaan betekende. Nu, twee…

Boekenbal Dear bewoners van Bridgerton, pardon, Boekenbal 2022. ‘Er werd gezegd dat van alle teven, levend of dood, een schrijfster het meest op een hond lijkt. Als dat waar is, laat deze schrijfster graag haar tanden zien.’ Zo begint de Netflix-hit ‘Bridgerton’ en tijdens het Boekenbal van vorige week moest ik daar een paar keer…

Agressie Wat heb je aan een artikel dat de agressie van de Russische tsaren wil verklaren? En dat uiteraard in de huidige context. Waarom doet NRC dat? Onbedoeld laten ze immers nog eens zien hoe naïef westerse journalisten en hoogleraren zijn als het om Rusland gaat. ‘Rusland heeft schaarse bestaansmiddelen, is dunbevolkt, de klimatologische omstandigheden…

Leeftijd We geven het leven te veel credits. We eren oude mensen om hun leeftijd en we adviseren kinderen om het rustiger aan te doen tot ze levenservaring krijgen. Maar wat is leeftijd? Een summum van ervaringen? Een optelsom van seizoenen? De boeken die we gelezen hebben? Op mijn vijfentwintigste kende ik al de boeken…

Catilina ‘Quousque tandem abutere, Poetin, patientia nostra?’ Niet alleen rechtenstudenten kennen deze vraag uit Cicero’s Catilinarische redevoeringen, de vier aanklachten die Cicero richtte aan Lucius Sergius Catilina – die zich met geweld placht toe te eigenen wat hij niet op vreedzame wijze krijgen kon. Klinkt dit bekend? Het is nu de hele wereld, zelfs de…

Slogans Door omstandigheden doorkruiste ik Den Haag de laatste maand veel vaker dan tevoren. En behalve velden vol narcissen en mensen die tijdens het fietsen op hun telefoon zitten en op tegenliggers botsen, zag ik vooral veel verkiezingsposters. Teksten op zulke posters ontbloten vaak kromme ruggengraten, maar richten zich op de potentiële kiezer, zoals u…

Oekraïne leert ons Het ‘kleine’ Oekraïne geeft de hele wereld een lesje moed hebben en doorzetten. Maar wat leert het Westen van deze les? En vooral: wat leert Nederland, ons land dat Baudet jarenlang met de Russen liet flirten zoals een impotente man zijn vrouw met een gorilla laat doen? Het eerste wat Nederland goed…

Eunice De kerk in Nederland is in beweging. Dat is op zich goed nieuws. Helaas geldt het niet voor alle kerken, alleen maar voor de kerk aan de Haagse Elandstraat. En de beweging is helaas letterlijk. Door de storm Eunice. Je kunt zeggen dat zo’n storm niet alleen schade aanricht, maar ook laat zien hoe…

Goochelaar Toen Rita Verdonk trots op Nederland wilde worden, was ik net een paar jaar in Nederland. In de onwetendheid van de nieuwkomer die in het begin geen idee heeft dat hij niet welkom is in dit land. Ik wist niets over Rita Verdonk, ik was toen net als Eva en Adam voordat ze het…

Scrollen Ik zit berichten te lezen op de sociale media en scrol met de vaardigheid van een millennial. Op mijn wall verschijnen foto’s van mensen in de sneeuw, in de kou, en ze houden een bevroren kind in hun armen. Ik durf niet te denken dat dat kind niet meer leeft. Je zegt tegen jezelf…

Secret Garden Niets van ‘buiten’ heeft me de laatste tijd zo geraakt als Aglaia Bouma’s artikel in NRC: ‘Aglaia Bouma liet een koningin in haar koelkast overwinteren. In diapauze’. Meer dan het lezen waard, voer voor de ziel. Tot tranen toe geroerd, was ik. Met het verhaal van de wespenkoningin haalde Bouma in mij het…

Poetin de bully Poetin is aan het pesten als een vervelende jongen op het schoolplein. Het is makkelijker om kleinere landen bang te maken dan iets met eigen frustraties te doen. China blijft een grootmacht en het Westen is ook niet van plan om Russisch te leren. Dan maar Oekraïne, Moldavië, Bulgarije en Roemenië bang…

Stroomloos De te voorziene toekomst is herkenbaar. Niet alleen voor mij, maar voor veel buitenlanders uit moeilijke landen, denk ik. Ik denk dat we ons in de toekomst steeds meer thuis zullen voelen in Nederland. En nee, dat heeft niets te maken met het welzijn van Wilders, Baudet of de net gerecycleerde Rita Verdonk, het…

Lieve mannen Het nieuwe jaar is in ons progressieve land begonnen met twee moorden op twee vrouwen. In de kranten staat dat de politie onderzoek moet doen, op de sociale media zie je reacties van mensen die een executiepeloton missen en foto’s van die afschuwelijke koets die het gedode 14-jarige meisje naar de begraafplaats rijdt,…

Docenten Ik wens mezelf een jaar vol studie en kennisverbreding toe. Ik wens mezelf weken achtereen waarin ik alleen even voor boodschappen ga en dan snel terug naar de studie, naar het lezen en leggen van verbanden. Naar het op ideeën komen. Ik wens mezelf ontmoetingen toe met mensen in wier mind en hart het…

Buitenlandse krant Betapress, de enige importeur van buitenlandse kranten, stopt er grotendeels mee. Vanaf 2022 door de week geen internationale dagbladen meer in Nederland! Niet in boekhandels, niet in kiosken, niet op stations. Een duidelijk slachtoffer van het coronatijdperk. Misschien lijkt het velen een bijzaak, vooral in deze moeilijke tijden, maar mij heeft het nieuws…

Onze stad ‘Wat voegt een nieuwkomer toe aan het collectief bewustzijn van de stad?’, vraagt Chris Keulemans zich af in zijn net verschenen boek ‘Gastvrijheid’. Het is een vraag die geldt voor ieder mens en elke stad, ook de onze. Toen mijn man en ik lang geleden besloten om ons te vestigen in een stad…

Hypocrisie Ik heb nooit een aflevering van ‘De Meilandjes’ gezien. Je hoeft immers geen aflevering te zien om te begrijpen waar het over gaat. Na twee seconden kijken snap je het, denk ik. Meilandjes zijn er bijna overal in de wereld op de buis. Waarom? Omdat er kijkers voor zijn. En dat zegt meer over…

Eigen taal Finland wil het Engels als officiële taal, omdat het Fins, met die uitzonderlijk vele naamvallen, voor migranten te moeilijk zou zijn, zelfs voor degenen met een universitaire opleiding. Ik ken het Fins niet en ben ook nooit in Finland geweest, maar ik heb begrepen dat het een beetje op het Hongaars lijkt, of…

Mannen Op dit moment ben ik een debat over machtsmisbruik en seksuele intimidatie aan het voorbereiden. Met bijzondere gasten, die over dit onderwerp meer kunnen vertellen dan ik. En zeker meer beheerst. Naast twee bekwame vrouwen zit er in het panel ook een man en ik heb geen idee wat voor vragen ik hém moet…

In het nu ‘Why so much drama in the world?’, vraagt het Griekse meisje met wie ik sport. Heel het weekend heeft ze politiesirenes gehoord. Ik haal mijn schouders op. Geen sirene gehoord, geen krant gelezen dit weekend, geen nieuws gezien, zelfs geen Netflix. Aan Loekasjenko heb ik niet gedacht, niet eens aan de persconferentie…

Jeanette de Geus ‘Een slachtoffer van geweld en misbruik in de jeugdzorg heeft een rechtszaak die ze had aangespannen tegen de Nederlandse staat verloren. De rechtbank in Den Haag gaf de staat, die zich beriep op verjaring, gelijk,’ meldt Nos.nl droog. Het slachtoffer is Jeannette de Geus en toen zij de staat twee jaar geleden aansprakelijk stelde…

Woede Al een tijdje weet ik wat er in de Centrale Bibliotheek van Den Haag gebeurt, maar ik wilde me niet wéér opwinden en ook geen conclusie uit alleen persoonlijke ervaringen trekken. Maar de schande is nu openbaar en ook vele anderen zijn geschrokken van de lege geesten, lees: lege kasten van de bibliotheek, getuige…

Kippenvel Wat voel je op het moment dat je iemand onder de tram duwt? Of als je, zoals de advocaat zegt, niet duwt maar alleen ‘de hand en vinger van het slachtoffer wegslaat’, met dodelijke gevolgen? Is zoiets een beslissing van het moment? Een impuls? Is het peil van je menselijkheid om onverklaarbare redenen ineens…

Te aardig Vorige week interviewde ik Emile Roemer in het Limburgs Museum tijdens de start van een project over migranten in Nederland. Ik voelde me die dag heel moe en ik was eigenlijk bang dat ik op het punt stond om ziek te worden, maar ik wilde het toch doen. Emile Roemer is immers een…

Hoekstra en de zijnen Hoekstra en de toeslagenaffaire. Heeft iedereen in dit land het gevoel dat ik nu appels met peren vergelijk? Waarom is de poging om langs een voor de milderen onder ons minstens discutabele weg een vriend te helpen te vergeven, maar had o zo lang niemand ogen of oren voor alle onbekende,…

Buikje We hebben elkaar ontmoet toen ik terugkwam uit Antwerpen, eind augustus, nadat ik vier weken ver van huis was geweest. Muizen weten niets over eigendommen en misschien is het niet eens zo slecht dat hij of zij míjn kantoor had uitgekozen in plaats van een van die 2500 leegstaande huizen in Den Haag. We…

Memet ‘Op de kazerne werd hij gepest, op de kazerne ging hij dood,’ heet het artikel in NRC over brandweerman Memet Yildirir, die zelfmoord pleegde als gevolg van pesterijen op zijn werkplek. Dagenlang heb ik niet kunnen rusten na het lezen van dit artikel en ik hoop vurig dat er een plek in de hel…

Gat in ons hart Als de niet-bestaande God zijn activiteiten eventjes zou staken en zou kijken hoe de wereld eraan toe is, zou hij ongetwijfeld een paniekaanval krijgen. Krantenkoppen lezen zou ik hem zeker afraden als hij al oud en kwetsbaar is; als het moest, zou ik hem alleen behoedzaam laten weten dat zijn schepping…

Herfst Ik weet niet wat u het afgelopen weekend hebt gedaan, maar ik heb de herfst verwelkomd. Nog steeds ben ik dat boerinnetje uit mijn dorp dat ging studeren en haar lot ontliep, en het best zie je dat wanneer de seizoenen wisselen. Voor de zomer voel ik het minst, maar bij het intreden van…

Bataafs Ik had nooit gedacht dat ik dit zou zeggen: studeren of lezen is niet voor iedereen goed. Het is voor het eerst in mijn leven dat ik dit zeg, nu ik zie wat klassieke lectuur heeft gedaan met iemand zonder inlevingsvermogen. Ik heb het over Baudet, die zichzelf Cato de Jongere vindt, omdat hij,…

ABK Hoeveel Ankie’s Broekers-Knol zijn er in Nederland? Wie durft ze te tellen? Ze, alle Ankie’s Broekers-Knol, mannen en vrouwen, bekleden mooie posities in deze maatschappij en niet altijd zie je wat ze aan het doen zijn, maar de gevolgen van hun acties zul je zelf ooit ondervinden. We kenden de Ankie’s Broekers-Knol al voordat…

Vlinders Ik lees momenteel een boek over vlinders. Ook voor mij is het bijna vakantie, ik zie het in wat ik lees. Met het zwaard van een nieuwe lockdown boven ons hoofd gaan velen op vakantie. Maar vakantie vieren kun je ook in onze stad. Niet per se op de volle pleinen of op de…

Qu’est-ce qu’un auteur? Witold Gombrowicz beweert dat een auteur die niet in staat is om over zijn eigen werk te spreken geen volwaardig schrijver is. Nederlandse auteurs trekken zich van deze bewering niets aan en schrijven of spreken weinig over auteurschap. Als ze het een keer doen, is het nieuws.(*) Ik heb me altijd afgevraagd waarom. Knikte…

Oppervlakkig Ik weet niet waarom, maar in één weekend zag ik twee documentaires over Afrika én aankondigingen voor nieuwe Afrika-boeken. In de media is het klimaat afgevinkt, het is nu tijd voor slavernij. Ik zeg dit met enige ironie, want het onderwerp is uiteraard meer dan nuttig, maar ik stoor me aan andere dingen, bijvoorbeeld…

De ondergang van een Poolse stukadoor Voor een onbekende dode heb ik veel moeite gedaan om erachter te komen wie hij was. Veel gewacht vooral. In de gure wind, meerdere keren een uur, soms langer. Op kennissen van hem die niet kwamen opdagen. Naar nummers gebeld die niet meer bleken te bestaan. Berichten gestuurd, e-mails.…

M Ik kende M voor zover zij zich door mij liet kennen. Iedereen die in onze stad woont, heeft haar vermoedelijk ook weleens gezien, in de stad kwam je haar zeker tegen: een vrouw van in de zeventig die een trolleykoffertje en twee tassen meedroeg, van ’s ochtends vroeg tot ’s avonds laat. Een vrouw…

Controleren, controleren Polska Porada is de naam van een adviesbureau voor migranten in het dorp De Lier, dat in 2004 versmolt tot de grote tuinbouwgemeente Westland. Ik ben er om te spreken met Jarek, een van de duizenden arbeidsmigranten die de Westlandse glastuinbouw draaiende houden. Jarek is Pool. Na een jaar werken in de kassen…

Colette Boeken. Belangrijk voor ieder van ons. Op verschillende manieren, maar belangrijk. Waarom boeken zo belangrijk zijn? Ik heb in mijn leven tweemaal een perfecte definitie van mijn eigen relatie met boeken gelezen en twee keer heb ik de formulering niet genoteerd. Misschien omdat het voelde alsof iemand me met een man zag en begreep…

Qatar 2711 Indiërs, 1641 Nepalezen, 1018 Bengalezen, 824 Pakistanen en 557 Sri Lankanen zijn de afgelopen periode in Qatar om het leven gekomen. Zes en een half duizend migranten zijn overleden tijdens werkzaamheden in de aanloop naar het WK voetbal in Qatar. Ik lees de cijfers een paar keer. Alsof ik tussen de elegante 2,…

Dion Graus Veel mensen wantrouwen wel iets of iemand. Sommigen mistrouwen buitenlanders. Anderen de Belastingdienst. Ik wantrouw politici. Maar ik werk eraan. En altijd zijn er wel stemmen die door mijn schild van wantrouwen heen komen. Af en toe hoor je een discours dat niet uit het hoofd komt, maar uit het hart. Soms is…

Inferno Beste Sylvain Ephimenco, ik schrijf u naar aanleiding van uw column van 29 mei in Trouw. Als ‘Fransoos’ (uw woorden) te worden gediscrimineerd lijkt me toch een tikje anders dan als Turk of Ghanees in Nederland. Het lijkt me net het verschil tussen brioche eten als je honger hebt, naar het recept van Marie…

Het kind als prooi Geen plek op aarde waar een kind kwetsbaarder is dan in een internaat. Als de Griekse tragedies later waren geschreven, dan hadden ze zich ongetwijfeld in een internaat afgespeeld, waar alle kinderen iets van Oedipus hebben. Ik denk aan die film van Pier Paolo Pasolini waarin op alle wegwijzers ‘Theba’ stond.…

Windturbine Het mocht niet baten. Oud-wethouder Rabin Baldewsingh wordt geen wethouder. Niet nu en niet in Leidschendam-Voorburg. 28 raadsleden stemden tegen zijn benoeming, 7 vóór. Het is niet altijd makkelijk om te verwoorden wat niet gaat als het niet gaat. Maar in het geval van het (niet) benoemen van Baldewsingh tot wethouder in Leidschendam-Voorburg lijkt…

Homo Omscholicus ‘Dj kiest voor omscholing’ luidde de onderwerpregel van een e-mailbericht dat ik gisteren ongevraagd ontving van het UWV, zoals de Rijksdienst voor Arbeidsvoorziening in Nederland heet. Ik was er de hele avond misselijk van. Niet vanwege de houten taal waarin de mail was opgesteld, taalgebruik dat ik verafschuw, ook al verwacht ik van…

Zeus op leeftijd verkracht Europa opnieuw Ik herlees La vie devant soi van Romain Gary en kom een zin tegen die zomaar uit de mond van Jurgen Conings had kunnen komen: ‘Ik wist nog niet zeker of ik bij de politie zou gaan of me bij de terroristen zou aansluiten, dat zal ik later wel zien, als…

De uitverkoop van Roemenië ‘Had hij een Roemeense naam gehad, was hij misschien niet dood’, jammeren de ultranationalisten in Roemenië. Maar zelfs westers georiënteerden zien in de dood van Arthur, de grootste beer van Roemenië, een symbool. ‘De beer is voor ons, Roemenen, en voor onze voorouders, een totemdier, het symbool van een leven in…

Vakantiedag ‘Toen de Ottomanen op de deuren van Byzantium bonkten, zaten de theologen daar te ruziën over het geslacht van engelen,’ placht mijn favoriete docent op de universiteit te zeggen als hij het gevoel had dat wij onze aandacht voor zijn college verloren. Daar moest ik het afgelopen weekend aan denken toen ik in Noordwijk…

Kattenleven ‘Ik heb in mijn leven twaalf honden gehad,’ zegt A.L. Snijders. We zitten te wachten voor de opnames van het nieuwe tv-programma ‘Brommer op zee’. ‘Tegelijk of na elkaar?’, vraagt Esther Gerritsen. We lachen alle drie. Stel je voor: tegelijk! Ik zie het al voor me, het beeld lijkt wel een Roemeens tafereel met…

Poppenspel Het was een bijzondere week, waarin Biden in zijn discours de Armeense genocide genocide noemde. De geschiedenis van honderd jaar geleden wordt nog steeds geschreven. Maar het nieuws dat de afgelopen dagen even mijn totale aandacht had, was dat Nederlandse parlementariërs via Zoom een gesprek hebben gevoerd met een nepversie van de stafchef van…

Viezeriken Ik zou niet in andere tijden willen leven en misschien ook niet in een ander land. Tegelijkertijd ben ik wel op zoek naar wat ik mis, wat me verblindt. De diversiteit van de meningen in onze maatschappij houdt me scherp en zet me aan het denken. Zo heb ik soms meer aan degenen die…

Helden Aleksej Navalny is binnen een maand al dertien kilo kwijtgeraakt in zijn strafkamp, zijn rugpijn neemt toe, hij heeft een dubbele hernia en de internationale organisaties die zich inzetten voor mensenrechten en politieke gevangenen wachten op Godot. Waarom er twijfel ontstond? Omdat Navalny niet de perfecte sprookjesheld bleek te zijn. En eer de internationale…

Waarheid Hoewel momenteel ziek in bed (geen corona), heb ik met een trots die alleen mijn eigen geschiedenis kan verklaren, het gedicht van Lieke Marsman over de laatste nationale (de hele natie rakende) leugen gelezen. Als iets me deze Pasen van mijn ziekbed kreeg, was het wel dit: te kunnen zien dat literatuur kracht toont…

Pasen De enige traditie die niet verdwaalde tussen de twee culturen waarin ik leef, is Pasen vieren. Een psychoanalyticus zou zeggen dat dat niet toevallig is, dat ik vasthoud aan iets wat gaat over schuld en magisch realisme. Maar het is zoals het is. Ik zou de psychoanalyticus kunnen tegenspreken en zeggen dat de omstandigheid dat Pasen…

Maar één Kaag De resultaten van deze verkiezingen deden me denken aan de situatie op school waarbij je een vak niet leuk vindt, maar de docent wel. En de docent is zo cool dat je het vak een kans geeft en het zelfs leuk begint te vinden. De docent is zo buitengewoon dat je uiteindelijk…

Paradijsje De Haagse bibliotheek zal een nieuwe directie krijgen. Het is de plek waar ik de boeken uit mijn leven in Roemenië terugvond en waar ik werkelijk de Nederlandse taal heb geleerd. En niet alleen dat. Ik heb er veel meer geleerd en ik zal de bibliotheek altijd een warm hart toedragen. Het is de…

Vrouwen Het was weer 8 maart, de dag waarop we ons herinneren dat Eva, na de korte episode met de appel en de slang in de Bijbel, nog altijd een stap achter Adam loopt. En niet omdat ze het ritme niet zou kunnen bijhouden; immers, terwijl ze achter Adam loopt, doet ze van alles: voor…

Nieuwe tijden Jaren geleden zei een literair criticus tegen me: ‘Je bent geen Nederlandse en je komt ook niet uit het Midden-Oosten. In Nederland is er geen gunfactor voor een Oost-Europese.’ Ik stond perplex, want ik was er zeker van dat ik alles kon zijn en veel kon voelen, juist door mijn afkomst. Ik was…

Apartheid Grotere onzin dan dat we in Nederland alleen maar succesvolle migranten zouden moeten toelaten, het verzinsel van de inmiddels Amerikaanse oud-VVD’er Ayaan Hirsi Ali, dat zij ook in haar nieuwe boek ‘Prooi’ bepleit, heb ik tot nu toe niet gehoord! Straks zijn migranten succesvoller dan de witte directeur, vaak zwak en onzeker, maar stevig…

Trojaanse paarden ‘Bezwaar Crossing Border gegrond verklaard’, stond onlangs in deze krant. Voor velen, ook voor mij, was dat een van de goede nieuwsberichten van de week. Ha, dus ook Den Haag kan netjes doen als het moet! Voor Crossing Border is de strijd nog niet afgelopen, maar van dit slagveld valt al een heleboel…

De Mos In mijn geboorteland schrijven politici boeken om strafvermindering te krijgen. Dertig dagen voor elk boek of ‘wetenschappelijk’ artikel. Maar Richard de Mos heeft geen geduld tot het recht zal zegevieren. Hij heeft nu al een boek klaar, ‘Mijn verhaal’, met een voorwoord van zijn advocaat Peter Plasman – hoewel het uiteraard niet aan…

Wat telt Dit is een ander soort column. Een over het leven. Het leven van mij, van u, van zovelen die dóórgaan, hoe imperfect, moeilijk, verscheurend, leeg of verdrietig het ook is. Deze week heb ik een vriendin verloren aan wie ik niet vaak genoeg heb verteld dat ik van haar hield. En juist deze…

Benali Dat Abdelkader Benali zich heeft teruggetrokken voor de 4 mei-lezing zegt niets over Benali, maar wel veel over Nederland. Twintig jaar geleden zou Benali, dronken, iets hebben gezegd over de ‘vele’ Joden in Amsterdam-Zuid. Maar zeggen we niet allemaal weleens foute dingen? Rutte zei niet lang geleden tegen ons allemaal dat we moesten ‘oppleuren’.…

Belastingdienst Ik geloof nog altijd dat we in een goed land leven, beter dan het land waar velen van ons vandaan komen. Ik geloof dat instituties werken in het belang van het volk en ik geloof dat het goede op de een of andere manier altijd wint. Soms generaties later, maar de wereld draait nog…

Kaag Er is nog iets wat Nederlandse mannen Sigrid Kaag niet vergeven, behalve dat ze niet een van hen heeft gekozen als levenspartner. Of tenminste een Europeaan. Namelijk dat zij, als Nederlandse, het minder mooie gezicht van Nederland laat zien. Dat zij, als Nederlandse, benoemt wat een buitenlander in Nederland allang weet en wat zij…

Schoonmoeder Het nieuwe jaar begon met een telefoontje van een vriendin. De beste wensen. In mijn moedertaal, zij is ook Roemeense. Maar al snel ging het gesprek over haar schoonmoeder en het eindigde in een heuse huilbui. Mijn eerste impuls was om te lachen, maar nog afgezien van het feit dat je niet lacht als…

Reflectie Wat zal 2021 voor jaar zijn? Als je op de website van de rijksoverheid de kabinetsplannen leest, weet je dat we leven in een goed land. De site lijkt een lange lijst wensen voor de Kerstman, een Kerstman voor landen, niet voor kinderen. Hoeveel landen zouden niet zo’n lijst willen? ‘Naast het ondersteunen van…

Luie geesten Protesteren zit me in het bloed en het heeft mijn leven er niet gemakkelijker op gemaakt. Integendeel. Dat ik niet op mijn tong kan bijten en geen rust heb als ik niet zeg wat ik denk, heeft mij wat gekost en zal me nog wat kosten. Protesteren betekent denken met je eigen hoofd,…

Dankbaarheid Het was een jaar waarin iedereen, gedwongen door de pandemie, wel iets heeft geleerd. Sommigen leerden misschien niet meer dan online te vergaderen, hoewel ik dat betwijfel. Veranderingen in je gedrag zie je immers pas later, nu ben je nog bezig te overleven. En al ging het overleven voor sommigen niet verder dan het…

Mores Een beetje lucht in een verstikkend milieu. Dat is wat het gesprek over de zaak-Juliaan A. met Margreet de Boer (advocaat slachtoffers seksueel geweld), Jane Huldman (projectleider Stroom), Carola Houtekamer (onderzoeksjournalist NRC), Lucette ter Borg (journalist NRC) en Freek Walther (vertrouwenspersoon Mores.online) vorige week was. Het door Nest en Zaal 3 georganiseerde debat handelde…

Resomeren In het weekend heb ik iets verkeerds gegeten, waarop ik mijn man vroeg om wat brood, honing en muntthee te gaan kopen, de drie ingrediënten waar ik me in dat soort situaties mee op de been help. Toen ik weer wat was opgeknapt, vroeg hij me of we nog eens moesten praten over mijn…

Topambtenaar Als iemand me vijftien jaar geleden had verteld dat ik op een novemberdag in de stad der Hollandse ambtenaren, in mijn werkkamer in het centrum, zou genieten van de memoires van een topambtenaar die ik hoogstwaarschijnlijk ook weleens ben tegengekomen, zonder te weten dat zijn opmerkelijke kop het gezicht van een opmerkelijke man was,…

Lachen Als iets me dit coronajaar heeft verbaasd, is het toch wel de magere productie humor over het virus, de lockdown en alles wat erbij hoort. We doen nog niet echt een beroep op humor, terwijl grappen in crisisperiodes van de mensheid juist altijd een overlevingsventiel boden. Echte humor, bedoel ik. Ik had meer verwacht…

Laffe maatschappij Ik ben een van de velen die zijn geschrokken na het lezen van het onthullende artikel over de Haagse Julian A. in NRC. Kunstenaar. Zeg maar roofdier! Hoe is het mogelijk dat iemand die vrouwen anaal verkracht en drogeert, beurzen van 30.000 en 50.000 euro van het Mondriaan Fonds krijgt? Mannen zoals Julian…

Bedelen Ik heb een oog voor bedelaars, misschien ook een zwak. Ongetwijfeld door mijn herkomst. Daardoor heb ik in Parijs of Brussel ook meteen het gevoel dat ik thuis ben, waar het wemelt van de bedelaars, vreemden met wie je makkelijk in contact komt. Ze willen immers allemaal iets van je. Het wemelt er ook…

I beg to differ Het komt goed met Den Haag, heb ik mezelf verzekerd toen ik dinsdagavond om 23.00 uur de stad doorkruiste. Ik kwam van de eerste editie van ‘I beg to differ’, een nieuw debat in Den Haag. Nieuw?! Ja, en ook ongeveer het enige. Want hoewel veel Haagse culturele organisaties al jaren…

Taal als moraal De plaatselijke VVD steunde vorige week met Hart voor Den Haag/ Groep de Mos en de Partij voor de Toekomst een PVV-motie die stelt dat de woningnood in Den Haag vooral te wijten is aan de komst van kansarme allochtonen en dat de groei hiervan moet worden tegengegaan. ‘De stad kan dit…

Ik snap Richard wel De Mos wordt lijsttrekker van een nieuwe beweging. Code Oranje. Zijn advocaat, Peter Plasman, is nummer twee. Richard de Mos is onrustig als een werkloze van middelbare leeftijd die op alle vacatures solliciteert. Ik snap dat wel. Als je wanhopig bent, doe je van alles en vraag je je niet af…

Haags verhaal Het echte leven, echte mensen, echte verhalen: het ‘Haags Verhaal’. Er is naar mijn weten in Den Haag geen ander programma dat dit als motto zou kunnen gebruiken. En dit motto heb ik zojuist pas bedacht; het is naar mijn weten niet het motto van het Haags Verhaal. Afgelopen vrijdag was ik bij…

Generatie zonder humor Ik ben nooit een liefhebber van interviews met schrijvers geweest. Altijd bang dat ik daarna hun boek niet meer ga lezen, wat helaas vaak het geval is. Het gebeurt ook dat de kop of de strekking van het interview me ontstemt, zoals bij het vraaggesprek met schrijfster Nelleke Noordervliet in De Standaard…

Moria Met veel nostalgie denk ik soms terug aan de laatste jaren op mijn middelbare school, de jaren waarin we tijdens de pauzes beslag legden op onze docent wereldliteratuur en hem de meest onmogelijke vragen voorlegden: Waarom heeft eigenlijk niemand Emma Bovary geholpen en haar weerhouden van haar daad? Waarom moest Enkidu dood? En wat…

Spoonface Het was een leeg Lange Voorhout het afgelopen weekend tijdens het BinnenUIT Festival Den Haag. Het voelde alsof je met je ex met wie je jarenlang het bed hebt gedeeld, nu in een café afspreekt in de hoop dat hij terug naar huis wil komen. Onwerkelijk, absurd. Ook met het prachtige weer, heerlijk om…

Menselijkheid Arjan Peters klaagt de Volkskrant aan en wil zijn recensentenbaan terug. Niet geheel onterecht, denk ik, aangezien de krant bijna net zo lang over de schorsing heeft gedaan als een kiwi over vliegen. Wisten zij niets van de lieve mailtjes en leuke lunches? Want je kunt niet zeggen dat je het maar een béétje…

Baudet Een aanrader, die documentaire van ‘Zembla’ over Thierry Baudet en zijn banden met het Kremlin! Maar wat voor banden? Dat de Russen Baudet gebruiken is alsof een dief zou zeggen dat hij een zijdeur heeft gebruikt om binnen te komen. Er zijn geen banden; iemand als Baudet, met slechts opblaaspopretoriek, kan immers alleen maar…

Schilderswijk in de Modewereld Iedereen is ontdaan door de rellen in de Schilderswijk. Watskeburt? Wat brandkranen opengedraaid, eieren gegooid, relletjes. Maar omdat het de Schilderswijk is, heeft iedereen er een mening over. Ik ook. Alleen wed ik dat veel van degenen die bij het lezen van de naam Schilderswijk al een oordeel hebben, de wijk…

De schutting Een woonwijk is het volk zelf, op kleinere schaal. Als ik deze zin schrijf, hoop ik dat ik me vergis. Je zou kunnen zeggen dat je het gewoon moet treffen, een woonwijk. We zijn naar deze wijk verhuisd met al onze hoop op stand-by, in koffers en dozen gepakt, net als onze spullen.…

Naima El Bezaz sprong al eerder, alleen we hebben het nu gezien. Ik kende haar niet persoonlijk. Op de dag dat ik haar zou leren kennen – ze zou te gast zijn in het programma dat ik produceerde – kwam ze niet. Omdat haar broer een auto-ongeluk had gehad, mailde ze me een paar uur…

1453 Het is een dagelijkse gedachte dat de geglobaliseerde samenleving toch heel fragmentarisch is, vooral voor een zogenaamde nieuwkomer. Een migrant is een puzzel van de werelden die hij met zich meedraagt en het is geen gemakkelijke opgave om de tegenstrijdigheden in zijn leven onder een gemeenschappelijke noemer te brengen. Vaak sta ik versteld van…

Mark Rutte ‘Mark Rutte, avare et contre tout’, luidde de kop van het artikel dat de Libération het afgelopen weekend aan onze premier wijdde. ‘Gierig en overal tegen.’ De koppigste van de ‘zuinige vier’, de aanstoker, zoals de rest van Europa hem ziet, degene die coronaherstelfondsen niet zomaar cadeau wil geven. Uiteraard zijn de vele…

Criminele organisaties Richard de Mos wordt gepest. Als het niet door de VVD is, dan is het door Rutte zelf, door de regering, door het OM, door niet-geboren Hagenaars, zoals ik, door de gemeente. Want hoe verklaar je de ‘heksenjacht’ (zijn woorden) die het De Mos & Co belemmert om eigen politieke idealen in ons…

Jalta Gisteren woonde ik ongewild een ontmoeting Nederland–Amerika– Oost-Europa bij. In een bakkerij, waar mijn man en ik, natgeregend, wat wilden drinken. De setting: bij de toonbank drie Amerikanen, droog en heel Amerikaans. Ik erachter. De eigenares doet haar best om haar gebrekkige Engels een Amerikaans jasje te geven. Koekjes en thee voor de Amerikaanse…

Schilderswijk Ik dacht altijd dat ik de Schilderswijk kende, maar dat was meer vanuit de auto. Alleen op de fiets leer je de stad echt kennen, kan ik zeggen na een maand dagelijks fietsen over de Vaillantlaan. Wanneer ik het politiebureau richting restaurant Çadir passeer, merk ik dat ik alerter word. In de ochtend vergeet…

Sigrid Kaag De vraag is niet of Sigrid Kaag een goede premier voor Nederland zou zijn, maar of Nederland een goed land voor een premier als Kaag kan zijn. Ik ben geen politicoloog, maar ik weet zeker dat er ook goede politici zijn, al zou ik niet kunnen uitleggen wat dat precies inhoudt. Naïevelingen die…

Onze tijden ‘We leven in interessante tijden,’ antwoordde een Chinese hoogwaardigheidsbekleder voorzichtig toen hem werd gevraagd wat hij van de Culturele Revolutie vond. Datzelfde kunnen wij ook zeggen, volmondig. Er gebeurt ineens zo veel, van de openbaring dat we niet zonder wc-papier kunnen tot Baudet die bloemen legt bij het standbeeld van J.P. Coen, je…

Schuld van de vertaler In 1877 meldde de Italiaanse astronoom Giovanni Schiaparelli een schokkende ontdekking: toen hij door zijn telescoop naar Mars tuurde, had hij daar ‘canali’ gezien, wat in het Engels (en vervolgens in andere talen) misleidend als ‘canals’ in plaats van ‘channels’ werd vertaald. En aangezien canals per definitie kunstmatige waterlopen zijn, deed zich…

Buurvrouw Het is nog niet eens zomer en ik wacht al op de winter. Want dan gaat mijn té vitale buurvrouw meer binnen dan buiten zitten, hoop ik. Hoewel je het bij haar nooit weet. Een vrouw van in de zeventig die elke dag minstens drie groepen mensen in haar tuin ontvangt. En u weet…

Kuddemens Ik ben geen filosoof, maar de afgelopen maanden heb ik me vaak afgevraagd wat er te leren valt over de mens tijdens en na de lockdown. Vanaf het moment dat schappen wc-papier werden leeggekocht – om het netjes te zeggen – tot aan de ontspanning van nu. Verrassen we onszelf of stellen we onszelf…

‘SOMETHING ROTTEN’ In Den Haag beginnen de puisten open te barsten. Iedereen valt die arme Ellen Walraven aan, de kersverse directeur van Writers Unlimited (WU), amper klaar met haar belangrijke werk als lid van de adviescommissie voor verdeling van het kunstengeld. Als je voor zo’n functie kandideert, directeur van een eeuwig festival, moet je toch…

Vergaderen Uit onderzoek van de Nationale Vacaturebank en Intermediair blijkt dat mensen ook na corona thuis willen blijven werken. 53 procent wil niet terug naar kantoor. Toen ik de onderzoeksresultaten las, moest ik denken aan de harde onderhandelingen die je vóór de pandemie met je baas moest voeren om één dag in de week vanuit…

Crossing Border Van verre is duidelijk dat de Haagse Adviescommissie Meerjarenbeleidsplan Kunst en Cultuur 2021-2024 niets opheeft met literatuur. Want als de commissie meer dan de tijd die je wijdt aan een liedje op de autoradio had besteed aan literatuur, had ze begrepen dat Den Haag dorstig is naar literatuur. Dan had ze begrepen dat…

Hoe ik de lockdown tijdens het communisme heb overleefd #7: Totalitaire systemen De Partij wil je haar geknipt hebben! Mira Feticu ziet overeenkomsten tussen de quarantaine ten tijde van de coronacrisis en haar leven in dictatoriaal Roemenië. Hoe hield ze zich staande onder het bewind van Ceaușescu? Deel 7: Totalitaire systemen (Lees verder op https://www.groene.nl/artikel/de-partij-wil-je-haar-geknipt-hebben)…

De kleine zzp’er ‘Als we ooit de loterij winnen, betalen we een verhuisbedrijf om onze spullen te verhuizen naar een villa langs het water, terwijl wij met vakantie zijn,’ zeg ik tegen mijn man, die weet hoe het voelt om in je eentje een heel huis te verhuizen. Mijn man is zo iemand die bij…

De lockdown tijdens het communisme #6 Wat de cijfers nooit zullen kunnen uitdrukken is het persoonlijke leed Mira Feticu ziet overeenkomsten tussen de quarantaine ten tijde van de coronacrisis en haar leven in dictatoriaal Roemenië. Hoe hield ze zich staande onder het bewind van Ceaușescu? Deel 6: feiten en cijfers (Lees verder op: https://www.groene.nl/artikel/wat-de-cijfers-nooit-zullen-kunnen-uitdrukken-is-het-persoonlijke-leed) De…

Hoe ik de lockdown tijdens het communisme heb overleefd #5: Geboortegolf en echtscheidingen Kinderfabriek Mira Feticu ziet overeenkomsten tussen de quarantaine ten tijde van de coronacrisis en haar leven in dictatoriaal Roemenië. Hoe hield ze zich staande onder het bewind van Ceaușescu? Deel 5: Geboortegolf en echtscheidingen (lees verder op: https://www.groene.nl/artikel/kinderfabriek) De Groene Amsterdammer, 28 april…

Lockdown in de natuur Verhuizen deden we altijd haastig en vaak al voordat we de omgeving goed en wel kenden. Dat is nu niet zo, dankzij de lockdown. Want omdat binnen zitten me gek maakt, gaan we regelmatig wandelen. Inmiddels ken ik alle wegen die leiden naar ons huis, vooral de stukjes park en bos…

EGOÏSTISCHE PASEN Er is niemand op straat op tweede paasdag. Uit een van de appartementen tegenover mijn werkkamer klinkt muziek, een soort fado. De tekst versta ik niet, maar het geluid weerkaatst tegen de huizen en je hoort een nagalm, veel luider dan de muziek eigenlijk staat. Het resultaat is een soort vibrato dat doet…

Uit de prostitutie Het afgelopen weekend ben ik naar de Geleenstraat geweest, die bekende prostitutiestraat in Den Haag. Gewoon omdat het kon zonder, zoals andere keren, woedend te worden. Verlaten straten, lege ramen, een nostalgicus leunend tegen een ervan. De wijk aan één zijde afgesloten met een afzetlint. O tempora, o moris, heb ik gejuicht.…

Hoe ik de lockdown tijdens het communisme heb overleefd #4: humor Leven tussen grap en angst, lachen in de tijd van het communisme ‘Toen Gregor Samsa op een ochtend uit onrustige dromen ontwaakte, ontdekte hij dat hij in zijn bed in een monsterachtig ongedierte was veranderd.’ Onder het communisme hebben veel mensen hun leven op…

Hoe ik de lockdown tijdens het communisme heb overleefd #3: Europa Zullen er weer Europeanen op Europa wachten terwijl ze hun doden begraven? Mijn grote verbazing toen ik vijftien jaar na de val van de Muur voor het eerst naar het buitenland reisde, was dat alles zo dichtbij was. Europa was niet ver, maar juist…

KOAN VAN HET CORONAVIRUS Totdat we ons oude huis te koop zetten, kwam er jarenlang een oude vrouw bij ons slapen die geen vast onderdak had. Na een paar dagen, soms al de volgende dag, vertrok ze weer. In de tijd dat we bezig waren met de verkoop en alles wat daarbij komt kijken, heb…

Lockdown tijdens het communisme #2: Hamsteren In Roemenië leefden we om in de rij te staan. Zelfs als we niet wisten wat we kregen Mira Feticu ziet overeenkomsten tussen de quarantaine ten tijde van de coronacrisis en haar leven in dictatoriaal Roemenië. Hoe hield ze zich staande onder het bewind van Ceaușescu? Deel 2: hamsteren.…

‘Social distancing’ Sinds de eerste dag van de verplichte ‘social distancing’ is de woonkamer van mijn buurvrouw een waar callcenter. Om haar kort voor te stellen: mijn buurvrouw is ergens in de zeventig, woont alleen en is naar eigen zeggen – en dat niet alleen – een beetje doof. Ik volg haar telefoongesprekken vanaf de…

Lockdown tijdens het communisme #1: boeken Vlucht in fictie Mira Feticu ziet overeenkomsten tussen de quarantaine ten tijde van de coronacrisis en haar leven in dictatoriaal Roemenië. Hoe hield ze zich staande onder het bewind van Ceaușescu? Deel 1: verboden boeken bij kaarslicht. (lees verder op de website van De Groene Amsterdammer) De Groene Amsterdammer,…

Resources Het is mijn laatste nacht in Stellenbosch, en Stellenbosch zit in het donker. Letterlijk. Elke nacht wordt in Stellenbosch de elektriciteit een paar uur afgesneden. Deze week gebeurt het steeds tussen tien en half één. Een ervaring die me doet denken aan mijn jeugd in de communistische jaren in mijn dorp, toen de elektriciteit…

Openbare ruimte Terecht kunt u zeggen dat ik nu zeur. Ik betrapte mezelf ook. Amper twee dagen in Nederland om een grotere koffer te pakken en ik vertrek weer. Maar ik wil toch even hardop zeggen dat ik nergens in de wereld meer mensen in de tram of trein heb gezien die zo hard tegen…

Te veel Als we overal tegelijk in de wereld konden zijn, zou ik de ochtenden in Puglia, Italië, zeker op mijn lijstje zetten. Als we overal tegelijk konden zijn, zou de schoonheid van de wereld ons verblinden en zou het serotoninegehalte in onze hersenen gevaarlijke hoogtes bereiken. We mogen niet té gelukkig zijn. Het is…

Reizen De Vlaamse Willy (86) zoekt al 468 dagen naar een vrouw die hij ontmoette in de trein, zo las ik. ‘Op slag verliefd.’ Al meerdere malen plaatste hij een bericht in kranten en zelfs de burgemeester van Kortrijk schreef hij aan, maar tot nu toe zonder resultaat. Er is niets mooiers dan op reis…

Angst Op vliegvelden ziet de wereld er anders uit dan thuis op het televisiescherm of buiten op de weekmarkt. Zondag werd ik om zes uur wakker met de vraag of storm Dennis het vliegtuig dat ik over twee uur moest nemen wel zou laten opstijgen. Is mijn dochter veilig als ze door deze nieuwe storm…

Memento mori Ons nieuwe huis ligt ongeveer tussen een school en een kerk, die deels ook als uitvaartcentrum dienstdoet. Als ik thuis mijn koffie drink, verwelkom ik in gedachten de zwermen kindertjes die een lawaai maken dat groter is dan – maar net zo aangenaam als – dat wat de zwermen groene parkieten bij ons…

Migratie Museum Het Migratie Museum is in relatieve stilte uit Den Haag verdwenen. Een schande voor een stad waar meer dan de helft van de bevolking een al dan niet westerse migratieachtergrond heeft. Achteraf kun je zeggen dat het Migratie Museum zo’n beetje dood was geboren door het kat-en-muisspel met subsidiegeld, een spel dat strafbaar…

Lezen “Het beleidsplan voor de jaren ’21-’24 is ingediend en we zien als bestuur de gemeentelijke reactie op onze plannen tegemoet.” Zo opende Aad Meinderts, directeur van het Literatuurmuseum, de prijsuitreiking van de Jan Campert-Stichting in Theater aan het Spui. Pijnlijk, als een viering met een uiting van zorg begint. Subsidie, een smeekbede gericht aan…

Nederlands Behalve mijn gezin heb ik in mijn leven niet veel verdedigd. Misschien past zoiets bij een migrant, de filosofie van ‘het zal wel’, een van mijn favoriete formuleringen in het Nederlands. Taal, vrienden, werk en land heb ik achtergelaten, wat nog verdedigen? En toch, het leven verrast voortdurend. En over mijn laatste verrassing wil…

Leven We zijn ervan overtuigd dat ons land een vooruitstrevend land is, misschien niet helemaal zoals Zweden, maar toch. Als je alleen al bedenkt dat je al je lasten online kunt betalen, weet je dat je dat niet wilt inruilen voor een land waar je twee dagen in een rij moet staan om je elektriciteitsrekening…

Aparte kamer Ik heb de zee aan vuurwerk van het laatste uur van het afgelopen jaar meegemaakt vanuit een vrachtwagen. Een aanrader, want je zit hoog. Zo reden we onder de explosies en soms er middenin. Tegelijk moest ik denken aan mensen met PTSS, na een oorlogservaring, want de onophoudelijke reeks knallen deed mij ook…

Jaren, Huizen 2019 was een kort én een lang jaar. Kort, omdat ik veel dingen snel achter me wilde laten en ik me er midden juni van bewust werd dat het toch redelijk snel ging. Lang, vooral de laatste twee maanden, omdat we niet wisten waar we zouden gaan wonen. Om toch door te kunnen…

Mos Het verbaast me hoeveel aandacht de van corruptie verdachte ex-wethouder Richard de Mos in de kranten krijgt. Het AD bijvoorbeeld lijkt niet meer zonder te kunnen. En alles wat in Den Haag gebeurt, ziet de lezer vervolgens door de bril van De Mos. Is er verder niemand in Den Haag die over onze stad…

Ongehoord Alleen al het feit dat een van de gespreksonderwerpen bij kandidaat-omroep ‘Ongehoord Nederland’ pedofilie zou kunnen zijn, doet mijn nekhaartjes overeind staan. Wie zouden de gesprekspartners bij zo’n onderwerp zijn? Hoe kan het dat Nederland bij sommige onderwerpen zo ontspoort? We denken dat we beschaafder zijn dan iedereen, maar als je bedenkt wat voor…

Wulfiene Regelmatig krijg ik de vraag waarom er in Nederland zoveel Oost-Europese vrouwen in de prostitutie zitten. Mijn antwoord is ook door de jaren heen genuanceerd. ‘Omdat prostitutie in Nederland legaal is, denken veel vrouwen dat het zo slecht niet kan zijn,’ is ongeveer het resumé van mijn antwoord aan de bewoners van ons land…

Haagse Xena Vorige week ben ik begonnen met een verdedigingssport die ik nog niet kan benoemen omdat ik zo’n beetje van alles heb gedaan om te kijken wat ik leuk zou vinden. Ik had een proefles. In mijn groep ben ik de oudste. Voordat de les begint, maakt een meisje haar huiswerk bij de deur.…

Slechte huwelijken Het gedoe met geweld en het verstoren van de bijeenkomst van de anti-Zwarte Piet-actiegroep heeft veel weg van een slecht huwelijk. Het wordt erger tijdens de feestdagen. Hoeveel huwelijken worden niet op de proef gesteld tijdens vakanties en feestdagen? Hoeveel huwelijken stranden niet na een vakantie of ergens in januari, als het al…

Huis Ons ex-droomhuis staat nog steeds te koop. Twee weken lang poetsen en alles tiptop maken vond ik wel genoeg, na twee weken wilde ik me toch in iets anders specialiseren. Inmiddels geniet ik al twee maanden van een bijna té schoon huis. De flux bezoekers stabiliseert zich en we lopen niet meer de hele…

Thuis Ik heb begrepen dat als je hertrouwt met een ander, je tenminste in het begin van het tweede huwelijk bij elke kus, vrijpartij of een bezoek aan schoonouders aan je eerste man denkt. Onwillekeurig. Hetzelfde doe ik ook, maar dan met mijn landen. En hoewel ik mijn hart aan het eerste heb gegeven, ben…

Taal en politiek Er zijn veel boeken geschreven over de relatie tussen macht en taal. Een deel daarvan gaat specifieker in op de verhouding tussen politiek en taal. Er blijken talen te zijn die als een voet van een geisha in het politieke systeem zitten en talen die tot op het bot door de politieke…

Wachten 45 jaar hebben de Roemenen gewacht op de Amerikanen. Maar ze kwamen niet. De Roemenen wisten toen nog niet dat was afgesproken, dat ze in de klauwen van de Russen moesten worstelen. Er wordt gezegd dat Churchill spijt kreeg van de Jalta-afspraak en het papiertje wilde verscheuren waarop de Amerikanen, Britten en Russen de…

Krikke Wat heeft Halsema wel en Krikke niet? Hoe zou Den Haag hebben gereageerd als de hypothetische zoon van Krikke een inbraak had gepleegd en had gezwaaid met een pistool (van zijn vader)? We weten het niet, maar ik heb zo’n vermoeden. Want het is niet zozeer dat Krikke Halsema niet is, als wel dat…

Meiden Ik weet niet of iedereen weet hoe druk de tieners van tegenwoordig het hebben, maar het is echt indrukwekkend: van maandag tot en met vrijdag naar school, plus veel extra activiteiten, in het weekend ook activiteiten, én werken. Echt werken. Kinderen die op hun 15de, 16de, 17de werken bij de Appie, Kruidvat, in een…

Hypotheekadvies De beste les over hoe de Nederlandse maatschappij in elkaar zit, krijg je soms van een hypotheekadviseur. Het is nooit een slecht idee om er een te bezoeken. Ik denk dat hij of zij je op basis van je eigen hoop en vermogen zal vertellen dat de toekomst goed zal zijn. Onze hypotheekadviseur zeker!…

Eén politica, twee politici Honderd jaar geleden had de vrouw in Nederland geen kiesrecht. Voor een meisje van achttien onvoorstelbaar nu. Ook voor mij, allang geen achttien meer, onvoorstelbaar. Toch was het een leven geleden zo. Dat bedacht ik me vorige week in de oude zaal van de Tweede Kamer, waar zeven vrouwelijke politici ter…

Mugabe De Zimbabwaanse oud-president Robert Mugabe is overleden. Laten we gelijk benoemen dat hij een dictator was. En op dictators heb ik het niet zo. Oud-minister Jan Pronk zegt in het AD dat hij voor de vroegere vrijheidsstrijder Robert Mugabe respect heeft, maar voor de persoon Mugabe en de latere dictator van Zimbabwe bepaald niet.…

Auteur en personage Wat er na de verschijning precies met een boek en zijn auteur gebeurt, heeft me vanaf mijn eerste roman in het Nederlands, nu acht jaar geleden, geboeid. Ik heb het niet over recensies, maar over de relatie met je personages nadat je die als schrijver aan de wereld hebt gegeven. Je denkt…

Toekomst Het is een ander soort zomer dit jaar. Voor ons drieën thuis geen vakantiestress, geen claustrofobisch gevoel, omdat we een week lang in één kamer in Italië of elders op elkaars lip zitten. Dit jaar niet. Geen vakantie, we gaan verhuizen. Weg uit ons droomhuis, door omstandigheden. Omdat we het al een tijdje weten,…

Jeanette de Geus Een dappere vrouw uit Amsterdam klaagt de staat aan omdat ze jaren geleden in een pleeggezin is misbruikt. De staat had haar moeten beschermen. Er is bewijs dat het misbruik heeft plaatsgevonden in de tijd dat ze onder jeugdzorg viel. Met haar verhaal in gedachten schrijf ik deze column. En met al…

Het verleden verwerken vergt ook het toegeven van fouten Misschien zijn we minder empathisch dan we zouden willen, zeg ik na twee weken in Zuid-Afrika. We willen wel om elkaar geven, maar dat blijkt moeilijker dan gedacht. De geschiedenis verplettert ons. We zijn niet vrij om te denken of te voelen. We zien alles door…

Safe in Zuid-Afrika Op de gewone vraag ‘Kun je lopen tot het centrum?’ wordt in Zuid-Afrika anders geantwoord dan verwacht. Je rekent op iets als ‘Jazeker, tien minuutjes lopen’, maar je krijgt als antwoord: ‘Het is safe.’ Of: ‘Dat is niet safe.’ Afhankelijk van waar je bent, op Longstreet in Kaapstad, waar niemand je na…

Amsterdam zegt sorry De gemeente Amsterdam gaat sorry zeggen, de eerste Nederlandse gemeente die haar excuses aanbiedt voor het slavernijverleden. Het is een ding, dat ‘sorry’. Iedereen lijkt er moeite mee te hebben, ook naties. In de geschiedenisboeken waarmee ik ben opgegroeid, stond dat mijn volk nooit een ander volk had onderdrukt (zigeuners werden niet…

De migrant Voor een artikel over migranten werd me gevraagd of ik wilde vertalen voor Roemenen die in de kassen werken. Om vijf uur ’s ochtends moest ik ergens op een plein in Den Haag zijn, waar ze met busjes worden opgehaald. En als je ziet hoeveel mensen om half vijf op de bus naar…

Noa Dat Noa Pothoven wereldnieuws is geworden, interesseert de Nederlandse journalistiek meer dan de feiten zelf. Dat zelfs de paus over haar twitterde, is belangrijker dan dat zij als meisje van zestien de doodswens had uitgesproken, en dat haar overlijden toch geen euthanasie was, belangrijker dan het feit dat het meisje van zeventien voor de…

Asielkinderen Enkele jaren geleden stonden we als Nederland in de top drie qua gelukkigste kinderen op aarde. Ik herinner me mijn verbazing nog. Het leven valt altijd buiten de statistieken, vooral onderwerpen als geluk, en zeker: gelukkige kinderen. Wil je meten welk land de grootste hoeveelheid kaas eet, het meeste gas of water verbruikt, de…

Overig Ik stel voor om, als je aan buitenlanders het politieke systeem in Nederland (lees: Den Haag) – Eerste Kamer, Tweede Kamer, et cetera – wilt uitleggen, je verplicht bent ook het verschijnsel ‘overige’ te noemen. Want als buitenlanders denken dat de keurige Nederlandse politiek hier maar saai is, weten ze nog niets over het…

De dood van een emigrant De necrologierubriek in de NRC was dit weekend gewijd aan een Roemeense. Ik kon niet het hele artikel lezen omdat mijn abonnement is verlopen, maar voldoende om te begrijpen dat het over een Roemeense vrouw (zoals ik) ging, die (zoals ik) in Nederland woonde. Acht jaar ouder dan ik en…

Poep De banaalste dingen helpen soms om levensinzicht te krijgen. Al twee weken filosofeer ik over een zakje hondenpoep dat vlak bij mijn huis op twee meter van de vuilnis ligt. Hoeveel emoties en gedachten dat zakje al niet heeft veroorzaakt! Hoeveel inzicht in de menselijke natuur het heeft gegeven! Want degene die niet kon…

Gemeente Den Haag Als ambtenaar mag je geen eigen mening hebben. Ook als je parttimeambtenaar bent, mag je in je vrije tijd je kop niet boven het maaiveld uitsteken. Wie het weet, die kent het. Maar handtastelijk zijn en vrouwen aanranden mag kennelijk wel. De gemeente Den Haag nam onlangs een man aan die eerder…

Wim en Rob Vorige week zat ik twee uur lang op een hoge stoel in een van de vele kunstenaarsateliers aan het Westeinde. Ik werd er geportretteerd door de schilders Wim Barends en Rob van Dolron. Het poseren en portretteren werd algauw een soort televisieprogramma, maar dan zonder publiek en alleen op ons netvlies opgenomen.…

Lust Langzamerhand begint de Nederlandse politieke scene op de Roemeense te lijken. Alleen het halalstrand van Arnoud van Doorn zal me er straks nog aan herinneren dat we toch in Nederland zijn. Want als ik lees dat de PVV’er Dion Graus voor een fors bedrag gefraudeerd zou hebben, denk ik dat hij nog steeds een…

Zwart gat Naast het communisme, mijn schoonmoeder en de Haagse politiek heb ik sinds vorige week nog een boeman in mijn leven: het zwarte gat. 10 april was de dag dat voor het eerst een foto van een zwart gat kon worden getoond. Vanaf dat moment is er iets in mijn routine veranderd. En dat…

Veertien jaar Precies veertien jaar geleden zette ik mijn eerste stap op Hollandse grond. Ik twijfelde even: grond of water? Tellen doe ik nog steeds, wat erop kan duiden dat ik nog terugkijk. Of juist dat ik het voor de toekomst nodig heb, voor de jaren die ooit gewoon het leven zullen worden. Vanaf welk…

Stiltecoupé De afgelopen maanden leefde ik vooral in treinen. Daar zoek ik altijd het stiltegebied. Net een leeszaal vol studenten uit mijn studietijd: als er iemand piept, kijken de anderen streng en vervolgens duwt de pieper zijn neus in zijn boek. Maar zaterdag begreep ik dat niets in de wereld vaststaat, niet eens de mooie…

Word wakker, schrijversgilde! Ik hoorde de toespraak van Thierry Baudet via YouTube en schrok in gelijke mate van zowel de speech als het jonge publiek dat hem af en toe met applaus onderbrak. Ook van het in slaapmodus verkerende Nederlandse schrijversgilde schrik ik. Iemand gebruikt hier culturele verwijzingen om racisme te propageren en je reageert…

Incunabelen Incunabelen, wiegendrukken, zijn boeken die zijn gezet met losse letters en zijn gedrukt in de eerste halve eeuw na de uitvinding van de boekdrukkunst, vóór 1 januari 1501. Schatten zijn het, letterlijk en figuurlijk, en ik ben er al door gefascineerd sinds mijn hoogleraar scheef begon te lopen van de enorme tas die hij…

Vadercentrum Vader zijn moet je leren. Sommigen krijgen het snel onder de knie, anderen blijven het heel hun leven proberen en je hebt ook mannen die hem smeren, nog voordat het kind hen met hun nieuwe naam kan roepen: ‘Papa.’ Vorige week zat ik in het Haagse Adam Vadercentrum in een zaal met vijftig vaders.…

‘Also Sprach’ mijn dochter Alles wat van belang is, gebeurt onverwacht. Zo ook het moment in mijn leven dat mijn ogen werden geopend: het was op een zaterdagmiddag dat ik van mijn bijna zestienjarige dochter begreep dat het feminisme niets met vrouwen te maken heeft. “Maar met het feit dat vrouwen gelijk aan mannen zijn…

Uitgestelde menselijkheid In het Brusselse café waar ik vandaag mijn column schrijf, betaalde iemand vóór mij een koffie plus vijf ‘uitgestelde koffie’. Het schoot me zo gauw niet te binnen wat uitgestelde koffie ook alweer was en ik bedacht dat Belgen sommige woorden net iets anders gebruiken dan wij. Stappen, lopen, u kent de voorbeelden…

Marx Het grafmonument van Marx in Londen is beschadigd. Twee keer in korte tijd, wat mij, zelfs in een wereld met IS, terrorisme en Arabische Lentes, doet denken aan die meer dan honderd miljoen doden in naam van het communisme. Ben je in het Westen geboren, dan heb je een dergelijke associatie niet, denk ik.…

Thuis Waar horen we thuis? Ik denk dat er weinig plekken in Den Haag zijn waar deze vraag legitiemer is dan in het Migratie Museum aan het Hoge Zand 42, niet ver van het centrum. Afgelopen zondag klonk daar ook het antwoord in de vorm van de lezing ‘De kunst van het thuishoren’. De spreker…

Jongeren en hun grootouders voor het Klimaat ‘Wee de ouders die hun kinderen niet gehoorzaam zijn,’ luidt een spreekwoord in mijn moedertaal. Ik moet er steeds aan denken nu het zo vaak over het klimaat gaat. Kinderen spijbelen massaal om aandacht te vragen voor het klimaat, en hun bewustwording geeft mij het gevoel dat ik…

Menselijkheid Eind vorig jaar circuleerde op mijn Facebookpagina een artikel waarin werd gepleit voor meer menselijkheid op de werkvloer. Ik heb het stuk eigenlijk niet gelezen, maar het verbaasde me hoeveel vrienden, goede vrienden, het liketen. In een land waar alles wordt geregeld, waar voor alles een instantie is, ontbreekt het aan menselijkheid. Ook omdat…

Sorry Toen Rutte ‘sorry’ zei, moest ik even aan ‘Phileine zegt sorry’ van Ronald Giphart denken, maar na die korte oppervlakkigheid bedacht ik dat het iets groots is: het Nederlandse volk zegt ‘sorry’. Sorry voor ‘het handelen van de Nederlandse overheid in de Tweede Wereldoorlog’, voor ‘het tekortschieten van de Nederlandse regering in de oorlog…

Paul Neagu Zondag was ik bij de opening van de Paul Neagu-expositie in PARTS Project (Toussaintkade, t/m zondag 17 maart). Paul Neagu werd in Boekarest geboren en verruilde Roemenië voor London, drie jaar voor mijn geboorte. Alsof ik een nieuwe editie van ‘Oedipus’ las, zo voelde het. En soms, naarmate ik verder keek, veranderde de…

Macht is mannelijk Als je denkt dat dit een feministisch stuk is, vergis je je. Het is misschien alleen net iets meer dan een constatering: een bittere constatering. In het AD las ik over een #MeTooverhaal bij een van de lokale radiozenders dat al een tijdje net zo hard schreeuwde als het werk van Edvard…

Intelligentie Als je online de verse kranten van het verse jaar doorbladert, kom je ook een rubriek ‘boeiende gesprekken’ tegen. Met twee interviews van twee seksuologen. De interviews zijn niet nieuw, maar blijven boeiend. Meer dan dat: ze ontroeren me, op nieuwjaarsdag. Omdat ze anachronistisch én actueel zijn. Omdat ik ze, op deze eerste dag…