Homo Omscholicus

‘Dj kiest voor omscholing’ luidde de onderwerpregel van een e-mailbericht dat ik gisteren ongevraagd ontving van het UWV, zoals de Rijksdienst voor Arbeidsvoorziening in Nederland heet. Ik was er de hele avond misselijk van. Niet vanwege de houten taal waarin de mail was opgesteld, taalgebruik dat ik verafschuw, ook al verwacht ik van het UWV geen Proust. Maar vanwege de boodschap en het verhaal eromheen.

Omscholing. Bijscholing. Carrièreswitch. Het zijn de toverwoorden waarmee de overheden je in deze tijden van corona te pas en te onpas benaderen met als doel ons economische systeem ‘veerkrachtig’ (lees: in stand) te houden. Maar ik wil helemaal geen omscholing. Ook al verdien ik minder en heb ik de laatste tijd het syndroom van onrustige benen zodra ik in het donker in bed lig. Wat zal het in dit postcoronatijdperk betekenen om artiest te zijn of schrijver, schilder, danser, dj? Zullen we weer zoals de artiestenkolonies uit Montmartre en Montparnasse eeuwig met geldgebrek kampen, auteurs van ongeschreven meesterwerken zijn?

We zullen leven met hoop. We zullen weer ambtenaar worden, zoals Kafka, want als je als artiest niet tot de tien gevestigde namen behoort, zul je verhongeren. Je verlaat de beste versie van jezelf, omdat de maatschappij de beste versie van jezelf niet nodig heeft. In mijn werkkamer in het centrum van Den Haag vraag ik me af of er echt plek is voor de artiest tussen al die hardwerkende Hagenaars in hun tuinen en op hun balkons.

Al drie weken schuurt een buurman deuren in zijn tuin, dubbele deuren, met apparaten van verschillende snelheid en geluid. De hele dag door. Je vraag je af hoeveel deuren een appartement in het centrum van Den Haag kan hebben. En waar de schrijvers die schrijven zijn. Zijn ze allemaal omgeschoold of bijgeschoold en schuren ze deuren? Het is absurd, het lijkt De stoelen van Ionesco wel, alleen gaat het hier om deuren. Welke plek heeft de Artiest in deze maatschappij? Zijn er genoeg deuren voor iedereen?

In maanden ben ik niet meer zo misselijk geweest. Omdat ik het gevaar loop, zoals in de tijd van de communisten onder wie ik ben opgegroeid, om weer De Nieuwe Mens te worden. Geen Homo Sovjeticus ditmaal, maar Homo Omscholicus. Dankbaar, zoals de dj in het verhaal van de instelling van sociale zekerheid. De Homo Omscholicus die geen land meer heeft, maar een vaderland. Een vaderland dat hij dankbaar is, omdat hij niet verhongert. De nieuwe culturele revolutie kan beginnen.

Ik kies om Homerus te herlezen op de dagen dat ik omgeschoold zou moeten worden. Ik kies om te schrijven. Om te schelden. Op deze tijden, op politici, op de wethouders voor Cultuur die in mijn stad niet eens de namen van gevestigde schrijvers kunnen uitspreken. Ik wil geen Nieuwe Mens worden, ik wil de beste versie van mezelf worden. En daarvoor moet ik schrijven, lezen, lezen, schrijven.

Uit masochisme heb ik de e-mail van het UWV drie keer gelezen. Wat voor dj was de man die nu in de zorg werkt? Wat weet ik eigenlijk van dj’s?

Want als je eenmaal schrijver bent, kun je nooit meer iets anders zijn.

De Standaard, 27 mei 2021

 

Zeus op leeftijd verkracht Europa opnieuw

Ik herlees La vie devant soi van Romain Gary en kom een zin tegen die zomaar uit de mond van Jurgen Conings had kunnen komen: ‘Ik wist nog niet zeker of ik bij de politie zou gaan of me bij de terroristen zou aansluiten, dat zal ik later wel zien, als het zover is.’

Op het moment van schrijven is Conings nog niet gevonden, maar ik hoop dat de wereld ondertussen ook beter naar de andere terrorist van dit moment begint te kijken: de arrogante, dictatoriale Aleksandr Loekasjenko, die een vliegtuig kaapte om een jonge moedige journalist te arresteren. Dat we in de lucht niet veilig zijn, krijgt door Loekasjenko een nieuwe betekenis. Hij is een creepy mastodont, die mooie vrouwen als ‘bodyguard’ gebruikt, eigenaar van een modellenbureau, een man die het in een normalere wereld niet verder zou schoppen dan pooier op leeftijd, denkt dat hij de tweede Vladimir Poetin is. Maar in vergelijking met Loekasjenko is Poetin een vertegenwoordiger van het magisch realisme: die komt nooit te dicht bij de plaats delict en zelfs zijn minnaressen en hun kinderen bestaan niet echt. En terwijl Poetin ‘Ceci n’est pas une pipe’ blijft spelen, is Loekasjenko een soort Javert van het laagste niveau. En de internationale gemeenschap, de Europese Unie incluis, liet hem jarenlang zijn gang gaan.

Hoelang zal de EU nog blijven kijken naar deze dictator van Wit-Rusland, deze vreemde combinatie van Julio Iglesias en Dzjengis Khan, zonder sancties op te leggen die zijn regime echt raken? Een investeringsplan bevriezen, is dat toereikend? Een vliegverbod voor Belavia? Waarom zat de EU tot nu toe koffie te drinken, terwijl het leven van een journalist die zijn leven riskeerde voor de vrijheid van het woord en de waarheid, misschien al (mond)dood is?

Wat een leuke bezigheid hebben ze daar in het Oosten: vliegtuigen kapen of neerhalen. Ze spelen er met vliegtuigen in de lucht zoals een rijk kind met treintjes speelt. Eerst vlucht MH17 neerhalen, nu de vlucht naar Vilnius kapen. Het gaat niet alleen om de gearresteerde journalist, maar ook om al die andere mensen in het vliegtuig. Hun families die op hen wachtten. Hun kinderen.

Ik stik van woede. Poetin Voldemort heeft een Harry Potter nodig om te worden uitgeschakeld, laten we hopen dat Aleksej Navalny in de buurt komt, maar EU, laat je koffie staan, en doe meer dan blaffen naar deze Corleone van het Oosten. Bijt! Kijk nooit meer weg. Want de vervallen Zeus op leeftijd verkracht Europa opnieuw.

De Standaard, 25 mei 2021

De uitverkoop van Roemenië

‘Had hij een Roemeense naam gehad, was hij misschien niet dood’, jammeren de ultranationalisten in Roemenië. Maar zelfs westers georiënteerden zien in de dood van Arthur, de grootste beer van Roemenië, een symbool. ‘De beer is voor ons, Roemenen, en voor onze voorouders, een totemdier, het symbool van een leven in vrede en harmonie, een symbool van onze kracht en weerstand’, zijn de gevoelens die Roemenen op sociale mediakanalen en in de Roemeense pers delen. ‘Wij allemaal zijn Arthur’, is nu de Roemeense variant van ‘Je suis Charlie’.

‘Beer Arthur, dat zijn alle Roemeense industrieën, banken en breinen die door de buitenlanders zijn gestolen. Net zoals Arthur waren sommige ervan uniek in Europa, ze waren vet en mooi. Maar ze stonden hun in de weg’, schrijft de Facebookgroep ‘Beer Arthur – wij beschermen de natuur’, die na de dood van de beer werd opgericht. Nog even en Arthur overtreft Balou of beer Edward, alias Winnie de Poeh, in populariteit. Waarom Arthur veel kans maakt om populairder dan alle beren te worden? Omdat er naar mijn weten tot nu toe geen beer is geweest die het oosten en het westen verdeelde. Van de ene op de andere dag is de dood van Arthur een metafoor geworden van: ‘Something is rotten in het westen.’

‘Buitenlanders leiden ons land en verkopen volk en vaderland’, roepen de (ultra)nationalisten, een duidelijke verwijzing naar de Roemeense president Klaus Johannis, die behoort tot de etnisch Duitse minderheid en bevriend zou zijn met de dader, de in het Oostenrijkse Stiermarken residerende prins Emanuel von und zu Liechtenstein. Van het Roemeense ministerie van Milieu bleek de prins een ontheffing te hebben gekregen om een berin met welpen, die vorig jaar schade zou hebben aangericht aan enkele boerderijen, uit te schakelen, maar hij doodde gewoon de grootste beer die in Roemenië is gezien. Volgens specialisten was Arthur waarschijnlijk zelfs de grootste beer in de hele EU. Uit metingen aan het kadaver bleek dat Arthur goed was voor 593 van de 600 punten die de hoogst mogelijke score vormen in kringen van trofeejagers.

Strooppartij

‘Ik vraag me af hoe de prins een wijfjesbeer met welpen, die tot in een dorp kwam, kon verwarren met het grootste mannetje dat diep in de bossen leefde. Het is duidelijk dat de prins niet kwam om het probleem van de dorpelingen op te lossen, maar om de beer te doden en zijn grootste trofee mee naar huis te nemen en daar aan de muur te hangen. Dit is een strooppartij, aangezien ze de verkeerde beer hebben doodgeschoten’, verklaarde Gabriel Păun, voorzitter van het Roemeense Agent Green, en heel Roemenië deelt zijn mening.

Ik bedenk ineens dat het boek van Herta Müller De vos was de jager verplichte lectuur zou moeten zijn voor buitenlandse trofeejagers die in Roemenië gaan jagen.

‘Wij allemaal zijn Arthur’, is nu de Roemeense variant van ‘Je suis Charlie’

Wereldwijd worden er dagelijks zoveel dieren doodgeschoten of gesmokkeld, groot of klein, maar die halen de krant niet en doen het bloed van een natie niet koken. Sinds de olifantenjacht van de Spaanse oud-koning was er geen ophef meer. Want er is iets wat deze twee schietpartijen in de ogen van het volk gemeen hebben: de decadentie, de decadentie van het Westen, de decadentie van het blauwe bloed. Degenen die de olifanten en de beer doodschoten zijn vertegenwoordigers van de wereld qui s’amuse in tegenstelling tot de wereld qui travaille en dat weegt net zo zwaar als – misschien wel zwaarder dan – de grootse beer van Roemenië. En daar komt nog bij dat Arthur Arthur was en de Roemeense nationaliteit had.

Nachtegalen

De notoriteit van Arthur is net ontstaan en het is heel goed mogelijk dat zijn leven na de dood bekender wordt dan zijn echte leven van zeventien jaren in de bossen van Roemenië, tot die noodlottige ontmoeting met een westerse prins, op die noodlottige dag van 13 maart. Het zou zomaar kunnen dat de dood van Arthur ertoe gaat leiden dat trofeejacht helemaal wordt verboden. De Roemeense minister van Milieu, degene die de prins de ontheffing had gegeven om een berin te doden, heeft in ieder geval al aangekondigd dat hij naar aanleiding van de casus-Arthur de regels heeft veranderd, zodat buitenlanders niet meer kunnen worden uitgenodigd om in Roemenië op beren te komen schieten. Heel Roemenië kijkt nu naar buitenlanders die Roemenië binnenkomen. Velen herinneren zich ook nog de Italiaan die bij de grens werd aangehouden met twaalfhonderd nachtegalen in de kofferbak van zijn auto. Ik vraag me af of die nachtegalen ook namen hadden.

De Standaard, 10 mei 2021