SLAPP
Ik heb altijd gedacht dat het makkelijker is om in het Westen journalist te zijn. Ik heb het over de journalist die kritisch durft te zijn, die vragen durft te stellen. Je wordt immers niet doodgeschoten als je over de toeslagenaffaire schrijft. Niet lang geleden las ik over een Oost-Europese burgemeester die zich door een hele krantenredactie gediscrimineerd voelde en de krant prompt voor de rechter sleepte. De rechter gaf hem gelukkig ongelijk.
In de Roemeense zaak-Colectiv, waarbij in 2015 een brand uitbrak in de gelijknamige nachtclub, die uiteindelijk leidde tot 65 doden, kregen de schuldigen deze week hun straf op basis van wat de pers over de corruptie in deze zaak had onthuld.
Ik moet erbij zeggen dat in dezelfde landen waar journalist een gevaarlijk beroep is, je als journalist ook mee kunt doen met de tijdelijke politieke macht. Hoeveel journalisten worden na verkiezingen geen ambassadeur bijvoorbeeld?
Ik heb een zwak voor journalisten, vooral voor de kritische stemmen. Voor vragenstellers. Voor degenen die geen vrienden hoeven te zijn met de macht, omdat macht en waarheid zelden matchen. Voor de niet-bruggenbouwers. Ik hou van ongemakkelijke vragen, van oncomfortabele stemmen, van degenen die het niet gezellig houden.
Van journalisten die irriteren. Van links of rechts, ongeacht de huidige betekenis van links of rechts. Maar je hoeft vandaag de dag niet op Malta te wonen om te worden bedreigd als journalist. Ook het Westen heeft zijn eigen middelen om een journalist stil te krijgen, zonder te schieten. Het rijke Westen heeft geld. Zo werden onlangs twee Zweedse journalisten door een verongelijkte miljonair als privépersoon voor het Londense Hof gesleept. En de proceskosten waren zo hoog dat de journalisten geïntimideerd raakten. Zullen ze een volgende keer nog naar de waarheid zoeken als ze hun huis moeten verkopen om een dure advocaat te betalen?
Rijken, mensen en organisaties, jagen journalisten bewust op hoge kosten. Zulke procedures heten, volgens de Europese Commissie, SLAPP: ‘Strategic Lawsuits Against Public Participation’. Ik kende ze al uit het Oosten.
Waarheid doet er niet toe en heeft geen lichaam meer. Er is geen waarheid meer, alleen power. We zoeken naar kleine onderdelen van de waarheid, die, bij elkaar gebracht, geen waarheid meer vormen. Misschien is de waarheid in het Westen minder gevaarlijk, maar misleidend. Wie wil nog voor de waarheid werken als Abramovitsj, de burgemeester of een rijke organisatie je voor hoge kosten voor de rechter kan slepen? Waarom zou de waarheid nog belangrijk zijn? Voor wie? We kunnen toch allemaal een beetje corrupt of fout zijn en het gezellig houden? Ja?
Den Haag Centraal, 19 mei 2022