Openbare ruimte
Terecht kunt u zeggen dat ik nu zeur. Ik betrapte mezelf ook. Amper twee dagen in Nederland om een grotere koffer te pakken en ik vertrek weer. Maar ik wil toch even hardop zeggen dat ik nergens in de wereld meer mensen in de tram of trein heb gezien die zo hard tegen hun telefoon praten. Zonder enige rekening met anderen te houden, steeds minder mensen die gewoon uit het raam willen staren.
Na een trein en twee trams ren ik naar huis en voel ik de behoefte om mezelf een tijdje op te sluiten in de badkamer. Gedurende de laatste twintig minuten in de tram moest ik tien conversaties over feestjes, filmpjes of luide muziek aanhoren. En zo gaat het elke rit. En elk gesprek begint met ‘Waar ben je?’ of ‘Ik zit in de tram.’ Openbare ruimte is geen openbare ruimte meer, we personaliseren de openbare ruimte op een hooliganmanier: al schreeuwend aan je telefoon stap je de trein in en dwing je iedereen om jouw uiterst saaie gesprek aan te horen.
Waarom ik geen oordopjes gebruik? Omdat ik geen muziek wil luisteren, in ieder geval niet gedwongen. Ik wil gewoon de tram kunnen nemen zonder dat ik koppijn krijg. Hoe zal het over drie jaar zijn? Wat kan er nog erger worden? De tram en de trein lijken wel een stadion geworden, een ordinaire ruimte die je zo snel mogelijk wilt verlaten, gestrest door de vele ordinaire conversaties en hooliganismen die je om de oren vliegen.
We worden eenzamer en vijandiger, we vermijden het echte contact. Hoe kunnen we de wereld beter maken of onze bijdrage aan de wereld leveren als we ons al zo misdragen in trein en tram? We komen ons huis uit, niet om te genieten van de zon, maar om de ander te negeren, om te laten zien dat de ander ons niet schelen kan. De technologie heeft de mens niet bij elkaar gebracht, ze isoleert, creëert bubbels waarin we een nepgevoel van samenzijn ervaren. Met elkaar praten in de tram is al een uitzondering, zeker als je elkaar niet kent.
‘Dit is zo’n stadje,’ zei vandaag in tram 16 een mevrouw tegen haar man. ‘Zo’n stadje van: we hebben het gezellig, maar je komt er niet tussen.’ Hebt u het over Den Haag?’, had ik haar willen vragen. Maar ik besloot gewoon te genieten van het eerste gesprek tussen twee mensen – en niet mens en telefoon – dat ik die dag hoorde. ‘Je voelt je weleens eenzaam,’ zei ze weer, in de kakofonie die reizen met het openbaar vervoer tegenwoordig inhoudt.
Over een uur vertrek ik weer. Ten minste in het vliegtuig mag je voorlopig niet aan je telefoon schreeuwen.
Den Haag Centraal, 12 maart 2020